Toon items op tag: transparantie

Recent deed de rechtbank Limburg uitspraak in vijf beroepen inzake Wob-verzoeken. Drie van deze beroepen dienden voor de tweede keer, vanwege het feit dat het college van B&W eerdere uitspraken (deels) niet wilde uitvoeren. Het toont de arrogantie, doelbewuste obstructie en minachting van het college van B&W voor wet, recht, waarheidsvinding, en behoorlijk bestuur.

De zitting van alle vijf beroepen diende tegelijkertijd. Normaliter worden dit soort zaken door een jurist van de gemeente Venlo afgehandeld. Het komt echter voor dat het college van B&W een advocaat inhuurt. Vaak is dat dan een vaste klant van de gemeente, zoals in dit geval.

Vraag is echter wat de toegevoegde waarde (en intrinsieke kwaliteit van verweer) is van een dure advocaat die onjuiste weigeringsgronden en ondeugdelijke motiveringen van het college moet verdedigen. Het blijft een fikse kostenpost voor de gemeente Venlo van honderden euro’s per uur. En de zitting alleen al duurde er drie. Omzet op kosten van de burger, tegen de burger. Zonder verantwoording af te leggen.

De (nog) huidige coalitiepartijen EENLokaal, PvdA, 50Plus (VSP), GroenLinks en de SP namen in 2018 prominent het volgende op in het Coalitieakkoord:

Tijdens de eerste vergadering van dat nieuwe college werd op 22 mei 2018 het volgende besluit (onder 2) genomen:


De zes wethouders gaven daarmee de controle en mogelijkheid om transparant en betrouwbaar bestuur ook daadwerkelijk uit te voeren, volledig uit handen. De voorgaande zes jaar had immers de portfeuillehouder van o.a. de archiefwet en integriteit, niet alleen middels eigen uitspraken aangetoond geen kennis van zaken te hebben, maar ook geen enkele prioriteit te hebben gegeven aan de uitvoering van tientallen organisatiebrede leer- en verbeterpunten n.a.v. diverse externe onderzoeken naar misstanden. Drie van de wethouders waren in de vorige periode zelf raadslid, waarvan twee zelfs ook fractievoorzitter, en zaten er dus met hun neus bovenop. Met een verouderde mentaliteit en dezelfde personele invulling zal geen nieuwe bestuurscultuur worden gecreëerd. De gemeente Venlo presenteert zich structureel als een lerende en professionele organisatie. Een lerende en professionele organisatie ruimt echter eerst haar eigen rommel op.

Een goede en vaak ook eerste graadmeter om betrouwbaar en transparant bestuur (en een deugdelijke archivering) te testen is het indienen van een Wob-verzoek. Bij voorkeur m.b.t. een gevoelig dossier waar (oud)bestuurders bij zijn betrokken. Een moeizame zoektocht is daar in Venlo niet voor nodig, je struikelt er vanzelf over.

Laten we dus eens kijken naar hoe dit (nog) college de al vanaf 2018 gedoemde inzet in de praktijk heeft gebracht. Dit afgezien van alle recente Limburgse integriteitskwesties en alsmaar uitbreidende toeslagenaffaire die in elk geval duidelijk heeft gemaakt dat er sprake is van systeemrot. Een debat dat geheel aan Venlo voorbij lijkt te gaan.

Alle vijf eerder genoemde beroepen werden gegrond verklaard. De uitspraken zijn recentelijk gepubliceerd:

Vertrekregeling gemeentesecretaris 2 – betrokkenheid burgemeester Antoin Scholten
Wob-verzoek van 16 april 2018
Eerste beroep van 8 december 2018
Eerste uitspraak van 13 februari 2020
Tweede beroep van 18 mei 2020
Tweede uitspraak van 21 februari 2022

Verkoop gemeentelijk vastgoed Bolwaterstraat 31 – betrokkenheid oud-wethouder Jos Teeuwen CDA en oud-raadslid Martin Camp VVD e.a.
Wob-verzoek van 31 juli 2018
Eerste beroep van 11 mei 2019
Eerste uitspraak van 13 februari 2020
Tweede beroep van 10 juli 2020
Tweede uitspraak van 21 februari 2022

Verkoop gemeentelijk vastgoed Maaspoortpassage 1 – betrokkenheid oud-wethouders Twan Beurskens en Stephan Satijn VVD
Wob-verzoek van 8 juni 2018
Eerste beroep van 6 januari 2019
Eerste uitspraak van 13 februari 2020
Beroep niet-tijdig beslissen 26 augustus 2020
Tweede beroep van 8 november 2020
Tweede uitspraak van 21 februari 2022

Verkoop gemeentelijk vastgoed Ginkelstraat 48 / Puteanusstraat 21 – betrokkenheid wethouders Erwin Boom PvdA en Marij Pollux GroenLinks
Wob-verzoek van 17 juni 2019
Beroep van 11 januari 2020
Uitspraak van 4 maart 2022

Verkoop gemeentelijk vastgoed Maaspoortpassage 1 – betrokkenheid oud-wethouder Twan Beurskens en Stephan Satijn VVD
Wob-verzoek van 4 november 2019
Beroep 31 mei 2020
Uitspraak van 4 maart 2022

Buiten het feit dat de ingehuurde advocaat in vele gevallen geen verklaring kon geven (´Verweerder heeft desgevraagd hierover geen duidelijkheid kunnen geven´, ´Verweerder heeft geen duidelijkheid kunnen verschaffen´, ´Gemachtigde van verweerder deelt mee dat zij hierover geen duidelijkheid kan geven.´, ´Gemachtigde van verweerder deelt mee dat zij denkt dat dat zo is, maar dat zij het niet zeker weet.´, ´De gemachtigde van verweerder deelt mee dat zij denkt dat er geen stukken over de sollicitatieprocedure zijn gevonden, maar dat niet zeker weet. Zij kan niet zeggen of dit stukken zijn die gearchiveerd moeten worden.´), was nog het meest opmerkelijke dat het verweer inzake vertrekregeling 2 geheel tegenstrijdig was aan het handelen van het college zelf, na een uitspraak van de rechtbank Limburg enkele maanden eerder inzake vertrekregeling 1. De verzochte documenten werden gewoon verstrekt. Had de advocaat wel volledige dossierkennis? Was de advocaat wel correct geïnformeerd?

Vertrekregeling gemeentesecretaris 1 – betrokkenheid burgemeester Antoin Scholten
Wob-verzoek 17 december 2018
Beroep 20 juli 2019
Uitspraak 29 juli 2021

Daar was dus in drie gevallen bijna vier jaar en veel onnodig procederen met veel kosten voor enkel de gemeente Venlo aan verbonden. Er wordt door het college stelselmatig geen acht geslagen op vaste jurisprudentie, reguliere transparantie, deugdelijke archivering en behoorlijk bestuur. De praktijk laat zien dat er sprake is van traineren middels juridiseren, documenten niet kunnen of willen vinden, dossiers die incompleet zijn of zelfs geheel kwijtraken. Jaar na jaar. En in de meeste gevallen duiken de verzochte documenten uiteindelijk toch op.

Daarbij, is er geen sprake van (schijn van) belangenverstrengeling als niet alleen portefeuillehouders maar ook topambtenaren invloed uitoefenen op dossiers waar ze zelf deel van uitmaken en/of het college zelfs daarover adviseren?

De vraag is ook hoe hoog de kosten van ambtelijke en externe inzet zijn die met de afhandeling van Wob-verzoeken zijn gemoeid, en wie daar intern instructies voor uitzet. Een obstructieve overheid heeft altijd wat te verbergen. Het duidt meer op het verkwisten van publiek geld enkel en alleen om het vrijgeven van informatie vastgelegd in documenten, zoveel mogelijk te traineren. Politiek sensitief, noemen ze dat dan. Dus verdwijnt het zolang mogelijk onder in een la, of doofpot.

Het huidige college is inmiddels in zijn nadagen beland, met – zo laat het zich aanzien – straks een grotendeels zelfde voortzetting. Het beloofd weinig verbetering en meer van hetzelfde.

RIB 2019 / 57: Inrichting iBabs besluitenlijsten:

´Een gevoel van teruggang.´ Wellicht bedoelde het college een daadwerkelijke teruggang zonder alternatief. Want:

• Een in- en extern communicatietraject is sindsdien niet opgezet. Er is geen contactpersoon aangesteld waar, zoals de wet stelt, eenieder documenten kan opvragen die door het college van B&W zijn vrijgegeven na een Wob-verzoek.
• Enkel de verzoeker kan (inhoudelijk) kennis nemen van het besluit en de documenten.
• Het college van B&W publiceert sinds jaar en dag niet alle besluiten op Wob-verzoeken. Sommige wel, sommige niet. Zelfs als besluiten op dezelfde dag worden genomen.
• Openbare raadsstukken zijn online tot 1999 te vinden. Collegebesluiten echter maar tot november 2014. Vragen en verzoeken worden ambtelijk en bestuurlijk niet beantwoord.
• Het college behandelt Wob-verzoeken niet conform vaste jurisprudentie maar stuurt doelbewust aan op bezwaar en beroep (traineren).
• De grondhouding van het college inzake reguliere transparantie is vijandig. Zie bijvoorbeeld de casus verkoop gemeentelijk vastgoed Q4 aan de zoon van wethouder Pollux.
• In 2021 is voor het eerst een Wob-ambtenaar aangesteld. Dat gebeurde pas nadat het college in 2020 en 2021 advocatenkantoor AKD inschakelde voor het afhandelen van enkele Wob-verzoeken. Blijkbaar had de gemeente zelf niet de expertise en professionaliteit in huis. Minimale kosten: € 25.000,-.
• De gemeente Venlo stapte na de inhuur van advocatenkantoor AKD weer over op de levering van papieren documenten i.p.v. digitale kopieën. In één geval leverde dat 8 kilo papier op, zonder vooroverleg. Van efficiëntie en duurzaam beleid bij Wob-verzoeken heeft de gemeente Venlo nog nooit gehoord.
• De bevoegde Wob-ambtenaar handelt niet alle verzoeken af. Wob-verzoeken belanden soms bij ambtenaren van teams die zelf betrokken zijn bij verzochte documenten of simpelweg niet bevoegd zijn. Dit is niet naar behoren en soms zelfs regelrecht onrechtmatig. In een geval werd een Wob-verzoek buiten juridische zaken om in mandaat afgehandeld door een ambtenaar die wel een mandaat had, maar niet voor weigeringsgronden die wel door de ambtenaar werden gehanteerd. Een Wob-verzoek komt op deze manier niet voor besluitvorming bij B&W terecht en kan van het verzoek, het besluit en de documenten dus geen kennis nemen.
• Het niet kunnen of willen vinden van documenten en soms gehele dossiers is een structureel probleem bij de gemeente Venlo. Daarbij wordt veelal een ondeugdelijke zoekslag gehanteerd, met name als het om Kabinet en Kabinet-P documenten gaat, of waar topambtenaren bij zijn betrokken. De gemeente Venlo beschikt over een analoog archief waar een beperkt aantal personen toegang heeft.
• Naar e-mails en WhatsApp-berichten van directie en burgemeester en wethouders wordt systematisch niet gezocht.Feitelijk onttrekken deze zich daarmee aan controle op een goede en democratische bedrijfsvoering.
• Er is inmiddels een projectleider Wet open overheid (WOO) aangesteld. De WOO is de opvolger van de WOB en is per 1 mei a.s. van kracht.
• Het college houdt zich regelmatig niet aan de wettelijke beslistermijnen van de WOB. Bij de WOO zijn die zelfs verkort (van 2 x 4 weken naar 1 x 4 en 1 x 2 weken).

RIB 2019 / 57: Inrichting iBabs besluitenlijsten:

Notulen B&W 11 juni 2019 (onder 2) :

Waar duidt bovenstaande op? In elk geval dat het niet zoveel uitmaakt welke coalitie er zit en welke wethouders daar deel van uitmaken. De traditionele machtspartijen CDA en de VVD moesten in 2018 voor het eerst gezamenlijk genoegen nemen met een plaats in de oppositie. De bestuurscultuur bij de gemeente Venlo bleef echter vier jaar hetzelfde. De enige constante factor in het geheel was de ambtelijke top en de aansturing op de uitvoering, evenals de terloops uitgebreide portefeuille van de burgemeester.

Het enige positieve aan de afgelopen raadsverkiezing in Venlo was dan ook dat de VVD-fractie een derde van haar zetels verloor. Waar echter niemand vragen over stelt of zelfs maar zwijgend op wijst is de buitenproportionele CDA en VVD invulling binnen de ambtelijke top (en in mindere mate de PvdA). Wie denkt dat partijpolitieke invloed op ambtelijk niveau geen rol speelt zou toch eens de achtergronden van enkele woordvoerders, communicatie- en beleidsadviseurs, de concerncontroller en directeuren onder de loep moeten nemen. Baantjescarrousel? Ons kent ons? Familie? Relaties? Met elkaar getrouwd? Misschien eens een goed idee om onderzoek te laten doen door Willeke Slingerland.

En de raad? Die ploegde voort. Moeizaam. Op bijzaken. Met oogkleppen op.

Provinciale Staten van Limburg

Cc: Gouverneur Emile Roemer, college van Gedeputeerde Staten

Horst aan de Maas, Venlo, Nederweert, Leudal, 29 juni 2023

Geachte Staten,

In mei 2022 werd het Meldpunt bestuurscultuur 2022 geopend in opdracht van Gouverneur Emile Roemer. Meldingen bij het Meldpunt bestuurscultuur 2021 die niet naar tevredenheid (dan wel geheel niet) werden afgehandeld konden opnieuw worden ingediend.

Tekortkomingen die wij als melders ervaren hebben

Helaas hebben wij, in sommige gevallen al vrij vroeg na opening van dit tweede Meldpunt, moeten constateren althans ervaren dat ook hier de intentie ontbrak om deugdelijk inhoudelijk onderzoek te (willen) verrichten, en waarheidsvinding niet voorop stond. Van een zorgvuldige afhandeling van onze meldingen is wederom geen sprake. Dat zijn onze ervaringen.

Zonder verder inhoudelijk in te gaan op de meldingen zelf, brengen wij de navolgende tekortkomingen en onrechtmatigheid (punt 4) onder uw aandacht:

1. Volgens welke procedure de meldingen in behandeling zijn genomen is niet meegedeeld;
2. Op welke wijze de meldingen juridisch en moreel (ABBB) zijn getoetst is niet meegedeeld;
3. Transparantie over door wie en op welke wijze onderzoek is verricht naar de meldingen is niet gebleken. Uitspraken duiden enkel op ambtelijke betrokkenheid;
4. Vanaf het begin is in één geval een trainee met meerdere petten op bij het meldpunt betrokken. De trainee werkte tegelijkertijd voor een bestuursorgaan waar meldingen over zijn ingediend. Een trainee is geen neutraal en deskundig persoon om kennis te nemen van tientallen vertrouwelijke meldingen inzake (vermoede) misstanden, integriteitsschendingen en mogelijke strafbare feiten;
5. Het blijkt dat in meerdere gevallen mondelinge en/of schriftelijke adviezen en erkenningen over en van meldingen niet terugkeren in de uiteindelijke brieven van de Gouverneur;
6. Het niet nakomen van toezeggingen, waaronder navraag doen bij betrokken bestuursorganen, het niet tijdig dan wel geheel niet aanleveren van verslagen van gesprekken met melder(s), waardoor hen de mogelijkheid tot aanvullingen en correcties werd ontnomen;
7. De communicatie verliep traag en stroef. Tussen onze meldingen en deze brief ligt meer dan 1 jaar. Dat is te lang. In de per 18 februari 2023 in werking getreden Wet bescherming klokkenluiders is geregeld dat een melding binnen 3 maanden afgehandeld moet worden (verlenging van deze termijn met maximaal drie maanden is mogelijk).

Bovenstaande duidt ons inziens niet op een onafhankelijke, objectieve en professionele gang van zaken. De meest basale voorwaarden voor een zorgvuldige en integere behandeling werden niet gehanteerd. Alle goede intenties ten spijt: de provincie Limburg blijkt ons inziens geen lering te trekken uit de vele integriteitskwesties van de afgelopen jaren en de kwalitatief zeer variërende onderzoeken waarbij waarheidsvinding niet als uitgangspunt werd gehanteerd.

Terugblik: integriteitskwesties in het openbaar bestuur van Limburg

Er zijn in de afgelopen jaren meerdere affaires geweest op het vlak van integriteit die ingrijpende consequenties hadden op bestuurlijk niveau, zoals het aftreden van college van Gedeputeerde Staten en vertrek van de Commissaris van de Koning. Die leidde tot een oproep van de waarnemend Commissaris van de Koning aan burgers om integriteitschendingen in het openbaar bestuur in Limburg te melden. Die meldingen zijn, ook naar het oordeel van uw Staten niet of zeer gebrekkig onderzocht. De rapportage van de commissie Visser leverde forse kritiek op vanuit de Staten en wetenschap o.a. hoogleraar lokaal en regionaal bestuur Klaartje Peters (De Limburger 9 februari 2022: ‘Hoe ze tot hun conclusie zijn gekomen is volstrekt onduidelijk. We kunnen niet controleren welke meldingen wel en welke niet nader zijn onderzocht. ……Het is een slecht rapport’).

Dit leidde tot een motie om melders de gelegenheid te bieden een hernieuwde melding in te dienen en dat deze meldingen wel serieus zouden worden onderzocht. De Commissaris van de Koning verplicht-te zich persoonlijk daartoe. Zeer helaas blijken de intenties en toezeggingen niet of zeer gebrekkig te zijn nagekomen. Die ervaring neemt alle vertrouwen weg, dat aan een houding van onterecht ‘wegkijken’ met betrekking tot integriteitskwesties in Limburg een einde is gekomen. Dat roept de vraag op of ook de Staten ervoor wensen te kiezen die cultuur van wegkijken te bevestigen. Duidelijk zal zijn, zo blijkt uit de ondertekening van deze brief, dat er geen sprake is van incidenteel verzaken, maar dat er eerder sprake is van bestendigen van een cultuur waarin meldingen op het vlak van integriteit formeel en afstandelijk worden afgedaan. Zolang er geen regels zijn overtreden, was er niets aan de hand, laat staan een reden tot optreden. Was dat niet juist de praktijk waarvan de Staten en de Gouverneur met overtuiging afstand wensten te nemen? Immers, die praktijken hadden tot effect dat er ten aanzien van integriteitsvragen een schrijnend gebrek aan zelfreinigend vermogen was.        

Geen inhoudelijk oordeel, maar slechts formele/procedurele toets  

1. De Gouverneur heeft bewust vermeden zich een inhoudelijk oordeel te vormen over ingediende meldingen en zich beperkt tot een formeel/procedurele toets.
2. Die procedurele toets is bovendien beperkt en gebrekkig geweest.

Wij hebben deze opstelling niet enkel als teleurstellend ervaren maar wij voegen daar twee kritische opmerkingen aan toe.

De eerste is, dat de Gouverneur op 1 april 2022 in de vergadering van de Staten stevige uitspraken heeft gedaan over de zorgvuldigheid waarmee hij meldingen zou gaan onderzoeken en zijn persoonlijke betrokkenheid. Zoals aangegeven, hebben wij die zorgvuldigheid en betrokkenheid niet ervaren. Dat is pijnlijk, juist omdat het om zaken rond integriteit binnen het openbaar bestuur handelt.

Minstens zo ernstig is de benadering om met betrekking tot vragen rond integriteit te volstaan met een toets of de formele stappen zijn doorlopen. Zijn de regels wel nageleefd? De praktijken in Limburg hebben juist aangetoond, dat met die benadering niet mag worden volstaan. Regels bieden aanzienlijke verschuilmogelijkheid. Integriteit is meer dan het volgen van regels. Het gaat ook om de schijn van belangenverstrengeling.

De Gouverneur bevestigt daarmee een benadering, waarin de cultuur van toetsing van integriteitsvragen aan procedurele regels wordt voortgezet. En was dat nu juist niet het klimaat waarin de randjes rond integriteit konden worden opgezocht en overschreden, zonder dat hiertegen werd opgetreden. Praktijken werden impliciet toegestaan, zolang redeneringen en verklaringen konden worden geconstrueerd die laakbare praktijken van een formeel passend jasje werden voorzien. Door die praktijken impliciet te bevestigen, is van een cultuur van zelfcorrectie geen sprake.

We kunnen het niet anders zien, dan dat de Provinciale Staten zouden moeten handelen als een Raad van Toezicht en de Gouverneur houden aan wat hij op 1 april 2022 aan de Staten met overtuiging en persoonlijke betrokkenheid heeft toegezegd. Zonder interventie, hoe die er ook uitziet, zijn we in Limburg weer een illusie armer geworden, en dat op het vlak van integriteit. Natuurlijk heeft u als Staten de bevoegdheid om eveneens de geschetste afstandelijke en formele positie in te nemen met betrekking tot vragen op het vlak van integriteit. Wij vragen u met nadruk dat dan ook uit te spreken en niet langer het beeld in de lucht te houden, dat voortaan met betrekking tot integriteitsvragen in onze Provincie een andere wind waait. Dan zou niet-integer worden omgegaan met integriteitsvragen.

Het klinkt hard maar onze ervaringen zijn niet anders dan dat de Gouverneur onze meldingen inhoudelijk niet heeft laten onderzoeken en dat hij kennelijk meer waarde hecht aan onderhouden van goede contacten met gemeentebesturen en onze meldingen in de doofpot stopt. Dat er gesprekken zijn gevoerd met ons als melders is waar, maar daar is het bij gebleven. Wij hebben het gevoel dat de gesprekken zijn gevoerd om de indruk te wekken dat melders serieus worden genomen. Op zijn minst had in alle gevallen via een Quick Scan het meest saillante onderdeel van een melding inhoudelijk onderzocht moeten worden. Door zelfs dit niet te doen verliezen wij vertrouwen in de Gouverneur.

Betekenis meta-analyse Zuidelijke Rekenkamer

We willen niet alleen kritiek (mee)geven in deze brief en zijn verheugd door de recente meta-analyse van de Zuidelijke Rekenkamer die vijf integriteitsrapporten met bestuurskundige en morele bril heeft doorgelicht. De aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer tonen aan dat onze kritiekpunten hout snijden. Een integriteitsbureau juichen wij toe, maar een integriteitsbureau mag geen bureaucratisch instituut worden zonder degelijke ervaringskennis en behoort ons inziens te gaan werken volgens de aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer. Het kaf dient van het koren gescheiden te worden: oneigenlijke meldingen behoren niet behandeld te worden. Ook die kanttekening maken wij.   Wanneer de aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer worden overgenomen en daadwerkelijk in de praktijk worden gebracht zal dat veel leerervaringen- en effecten opleveren en zal dat het vertrouwen van burgers en organisaties in een integere overheid in Limburg enorm bevorderen. Van de door de Gouverneur toegepaste werkwijze nemen wij evenwel – zie onze opmerkingen – afstand.

Graag zouden wij deze brief in de eerstvolgende vergadering van Provinciale Staten na vakanties middels het spreekrecht willen toelichten. Het gaat ons allen om het algemeen belang c.q. dat in het openbaar bestuur (provincie, gemeenten en waterschap) het integriteitsbeleid echt serieus wordt genomen, klachten en meldingen onafhankelijk en deskundig worden onderzocht en dat een louter formele benadering zonder toets aan moraliteit geen recht doet aan de feiten.

Deze brief sturen wij in afschrift aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer.

Met vriendelijke groet,

Melder gemeente Horst aan de Maas

Melder 1 gemeente Leudal

Melder 2 gemeente Leudal

Melder 3 gemeente Leudal

Melder 1 gemeente Nederweert

Melder 2 gemeente Nederweert

Melder 1 gemeente Venlo / provincie Limburg

Melder 2 gemeente Venlo / provincie Limburg

Noot: Namen en contactgegevens zijn bij het meldpunt bestuurscultuur en VT bekend.

Aan: Provinciale Staten van Limburg

Datum: 28 augustus 2023

Onderwerp: reactie n.a.v. GS-antwoorden op Statenvragen

Geachte (leden van) Provinciale Staten,

Mede namens melders die zich bij brief van 29 juni 2023 tot uw Staten hebben gewend naar aanleiding van afhandelbrieven van de Commissaris van de Koning van meldingen bij het meldpunt bestuurscultuur en de recente antwoorden van Gedeputeerde Staten op Statenvragen van de fracties Groen Links en Partij voor de Dieren, wend ik me tot u.

Opmerkingen vooraf
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat voor integriteitsonderzoeken vier belangrijke eisen gelden: een normenkader, feitenrelaas, analyse en conclusies. In onze brief van 29 juni 2023 hebben wij benoemd dat wij als melders na het doen van onze melding en in gesprekken geen enkel inzicht hebben gekregen hoe het meldpunt te werk is gegaan.
Een basisprincipe bij onderzoek is validiteit: validiteit heeft betrekking op de vraag of gemeten is wat je beoogt te meten. Als iemand of een organisatie van integriteitschending wordt beschuldigd moet een integriteitsonderzoek vaststellen of inderdaad van een integriteitschending sprake is.
Een ander basisprincipe gaat over de vraag of de onderzoekers het onderzoek onafhankelijk hebben kunnen uitvoeren, of de onderzoeksmethode navolgbaar is en of het onderzoek zodanig is uitgevoerd en gerapporteerd dat een tweede onderzoeker, die op dezelfde wijze te werk gaat, ook tot dezelfde uitkomsten zou komen (M. de Vries, 2023, pagina 55).

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 1
Het is juist dat met alle melders persoonlijk contact is gelegd door het meldpunt. Melders hebben dit zeer op prijs gesteld, omdat ze voor het eerst het gevoel hadden serieus te worden genomen en ook het gevoel hadden dat iets gedaan zou worden aan datgene wat hun inziens niet integer is.
Er heeft echter geen inhoudelijk onderzoek plaatsgevonden in die zin dat voor melders niets op schrift is gezet of er wel of niet sprake is van integriteitschendingen.
Wel is in mails of gespreksverslagen vastgelegd waar melders tegen aanliepen. Het betreft met name ook de door de meeste melders als (zeer) bot ervaren manier van (non)communiceren door gemeen-ten met melders. Twee melders hebben om hun moverende redenen aangegeven dat ze niet wilden dat hun namen vermeld werden aan het eind van de brief. Hun namen zijn bekend bij het meldpunt.
Een persoon heeft inderdaad geen melding gedaan doch heeft een brief gestuurd naar de provincie waarin hij vermeldde eens te zijn met de inhoud en strekking van de collectieve brief 29 juni 2023.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 2
Bij melders is, behoudens in één geval, geen enkel schriftelijk stuk bekend waaruit blijkt dat er daadwerkelijk is getoetst aan rechtmatigheid c.q. juridische aspecten en communicatieve aspecten. Wel is in mails of gespreksverslagen vastgelegd dat melders stuitten op een muur van bestuurlijke onwil bij de betreffende gemeente en een fundamenteel gebrek aan invoelingsvermogen en oplossingshouding. De vermelding dat de bevoegdheden van de Commissaris in gemeentelijke integriteitskwesties beperkt zijn, mag dan zo zijn doch roept de vraag op waarom de provincie niet vroegtijdig voor melders en de Staten op schrift heeft gezet hoever diens wettelijke bevoegdheden reiken. Met andere woorden: heeft de Commissaris wettelijk de bevoegdheid om bij een gemeente in te grijpen als uit toets van een melding onmiskenbaar blijkt dat van een integriteitschending sprake is?
Indien dat antwoord negatief was geweest en dit vroegtijdig was gecommuniceerd met melders dan hadden wellicht alle melders of het merendeel van hen afgezien van het doen van een melding. De recente wijziging van de Provinciewet heeft daarin geen verandering gebracht.
De conclusie moet zijn dat de uitbreiding van taken en rechten van de Commissaris niet of nauwelijks zal kunnen helpen om de burgemeester beter te positioneren in zijn lastige rol op het terrein van de gemeentelijke integriteit (Munneke, 2020, pagina 61).

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 3
Er is met melders nadrukkelijk niet gecommuniceerd over de methode van onderzoek.
Een onderzoeksprotocol of een soort werkproces hoe het meldpunt gedane meldingen zou gaan beoordelen kennen melders niet. Als dat er wel is hadden melders daar graag inzicht in.
Voor nagenoeg elk onderzoek bij of voor de overheid – bijvoorbeeld een milieuonderzoek, strafrechtelijk onderzoek, integriteitonderzoek – geldt dat de uitkomsten navolgbaar moeten zijn.
Melders missen dat en ervaren dat zij niets verder zijn gekomen na hun melding in 2021.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 4
Melders herkennen zich niet in de constatering dat aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer (januari 2023) door de Commissaris zijn gevolgd. De gesprekken met de programmamanager zijn deels een stuk erkenning ervaren doch daar bleef het bij. De Commissaris heeft uiteindelijk keuzes gemaakt. Het toetsen aan moraliteit is in geen enkele casus door de Commissaris gebeurd. Premier Rutte heeft gesprekken gehad met gedupeerden in de toeslagenaffaire. Wat die mensen willen is niet alleen een luisterend oor maar ook een oplossingshouding. Gemeenten hebben daarentegen tijd, macht en middelen om melders juridisch en mentaal uit te schakelen. Melders niet.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 5
Het zal zeker zo zijn dat naar alle meldingen is gekeken en dat aan dit ‘kijken’ veel tijd is besteed, maar daar is het bij gebleven. Melders missen, zoals gezegd, een normkader, feitenrelaas, analyse en conclusies. Nogmaals: de Commissaris had vroegtijdig naar Provinciale Staten en melders kunnen en moeten communiceren hoever zijn wettelijke bevoegdheden reiken.
Nu is er vooral door melders enorm veel tijd gestoken in het opstellen van hun melding, gesprekken met vertrouwenspersonen of adviseurs en meldpunt, maar de facto zijn melders niets verder gekomen en heeft het vertrouwen in de provinciale overheid een enorme extra deuk opgelopen.

Reactie op antwoorden van Gedeputeerde Staten op vraag 6, 7 en 8
Los van individuele casuïstiek stellen melders op prijs dat de brief van 29 juni 2023 en deze brief op de agenda wordt gezet van de eerstvolgende openbare vergadering van Provinciale Staten en dat ondergetekende namens melders dan gebruik kan maken van het spreekrecht.
Dat Gedeputeerde Staten (GS) niet bereid is om de wijze van behandeling van meldingen te laten toetsen door bijvoorbeeld de Zuidelijke Rekenkamer betreuren melders zeer. Er wordt zo niets geleerd. Melders en toekomstige melders verliezen zo vertrouwen in een integere overheid en worden monddood gemaakt. Melders bepleiten dat Provinciale Staten besluiten dat een staatsrechtgeleerde wordt verzocht of opdracht krijgt om te onderzoeken:

1. Hebben de Commissaris en/of GS wettelijke bevoegdheden om in te grijpen in gemeentelijke integriteitskwestie waarbij de burgemeester van een gemeente niet kan of wil ingrijpen ondanks diens taak op grond van art. 170, lid 1, sub e en lid 2, van de Gemeentewet?
2. Zo neen, waar kunnen burgers of organisaties dan terecht indien ook gemeenteraden in voorkomende gevallen niet (willen) besluiten tot een integriteitonderzoek?
3. Wat kan een integriteitsbureau voor alle gemeenten, provincie en waterschap, zoals de Zuidelijke Rekenkamer dat bepleitte in de aanbevelingen, in dit verband betekenen?

Tot slot
Melders kunnen niet anders vaststellen dan dat de Commissaris het kennelijk niet tot zijn taak rekende zich inhoudelijk een beeld te vormen van de feiten maar zich heeft beperkt tot een formele en grove toets op het gevoerde proces. Wanneer in een gemeente zaken te makkelijk en mogelijk met verwaarlozing van belangrijke feiten tot de conclusie hebben geleid dat er niets aan de hand is, is dat door de Commissaris niet eens onderzocht.
Dat is heel anders dan het krachtige beeld van persoonlijke bemoeienis dat hij op 1 april 2022 heeft gevestigd tegenover uw Staten en sindsdien in media meermaals uitdraagt.
De handelwijze van de Commissaris is toedekkend en eerder een uitnodiging tot voortzetting van praktijken die op gespannen voet staan met integriteit, dan dat de betekenis van integriteit is gesteld. Die afstandelijke houding staat haaks op verwachtingen die zijn gewekt en wordt door melders eerder ervaren als een bevestiging van de bestaande situatie dan die onderwerp van discussie wordt.

Hoogachtend,

Namens melders,
Melder gemeente Nederweert

Noot: Namen en contactgegevens zijn bij de provincie Limburg en VT bekend.

We kijken nog een keer naar het rapport van Prof. Dr. J.H.J. (Hans) van den Heuvel uit 2007. In het rapport wordt buiten een analyse van de gemeentelijke organisatie ook helder aangegeven wat juist de instrumenten zijn om Integriteit binnen de gemeente Venlo te borgen. Immers, als integriteitsbeleid niet wordt uitgevoerd en er niet op wordt gehandhaafd heb je aan alle goede intenties, rapporten, wetten en regelgeving niets. Dat zagen we al bij de casus Hubert Bruls, kort na het verschijnen van het rapport. ‘U kunt wel zeggen dat dat zo moet en hoort, maar…’

Prof. Dr. Hans van de Heuvel geeft een vrij accurate opsomming van integriteitsmaatregelen en instrumenten die – ook toen al – voorhanden zijn. Daar is buiten wat aanpassingen weinig in veranderd.

Citaat Prof. Dr. Hans van de Heuvel:
‘In het onderzoek staat om praktische redenen de ambtelijke organisatie centraal, al gelden veel voorschriften in en voor de ambtelijke dienst vanzelfsprekend ook voor bestuurders. Om tot een volledig beeld te komen, wordt daarom ook ingegaan op integriteitsmaatregelen voor het college van b&w en op instrumenten die de integriteit van de gemeenteraad (kunnen) waarborgen, want eigenlijk moet er in de praktijk geen onderscheid worden gemaakt tussen integriteitsbeleid voor politici, bestuurders en ambtenaren, dit alles vanuit de gedachte dat slechts een sluitend (samenhangend en geïntegreerd) integriteitsbeleid effectief is en omdat de onkreukbaarheid en geloofwaardigheid van de overheid zich niet tot ambtenaren beperken.’

Prof. Dr. Hans van den Heuvel onderscheid drie sectoren waar integriteitsinstrumenten zich op kunnen richten:

• Structuur van de organisatie
• Organisatiecultuur
• Personeelsbeleid

Daaruit volgen vele gedetailleerde aanbevelingen die vandaag de dag niet zouden misstaan, ook niet na de talloze grootschalige onderzoeken naar misstanden bij de gemeente Venlo, waar met de conclusies tot op heden weer weinig tot niets mee is gedaan. Let wel, het rapport is inmiddels van 15 jaar geleden. ‘U kunt dat wel vinden, maar...’

In het door de juridisch controller opgestelde jaarverslag 2009 (juni 2010) worden de instrumenten die Hans van den Heuvel in zijn rapport uit 2007 benoemde ook weer opgesomd. De juridisch controller is trouwens tot op heden dezelfde persoon en schuift sinds september 2021 ook wekelijks aan bij B&W als bestuurssecretaris.

Gedragsregels / instrumenten
Het merendeel van de (ambtelijke) regels op het gebied van integriteit zijn opgenomen in de Arbeidsvoorwaardenregeling (AGV). Het betreffen dan de volgende regels omtrent:

- de ambtseed
- gebruik van gemeentelijke goederen/ eigendommen
- nevenwerkzaamheden/ nevenfuncties/ financiële belangen
- het aanvaarden van relatiegeschenken en uitnodigingen
- onkostenvergoeding
- vertrouwenspersonen integriteit
- klokkenluiders
- de handelwijze bij het vermoeden van ambtsmisdrijven
- privacyreglement email- en internetgebruik

Bestuurlijk gelden voor het college van burgemeester en wethouders alsmede voor de gemeenteraad ieder een gedragscode.

Het lijken voldoende instrumenten om integriteit te borgen, maar je moet ze natuurlijk wel inzetten. Een verkokerde, naar binnen gerichte bestuurscultuur stelt op termijn andere belangen voorop. Personen die te lang dezelfde functie uitoefenen, niet gecorrigeerd worden (conform gedragsregels/instrumenten), ingehuurde jaknikkers, uit eigen netwerken verzamelde medewerkers. Het gevolg is een stramien van machtsuitoefening, waarbij de bescherming van enkelen, het groepsdenken en het behoud daarvan boven het algemeen belang komt te staan. ‘Wij doen dat zo, omdat wij gewend zijn dat zo te doen…’

Vermoeden van een misstand
Begripsbepaling conform de Arbeidsvoorwaarden van de gemeente Venlo: Een op redelijke gronden gebaseerd vermoeden met betrekking tot de gemeentelijke organisatie waar de medewerker werkzaam is omtrent:

• een strafbaar feit;
• een schending van regelgeving of beleidsregels;
• het misleiden van justitie;
• een gevaar voor de volksgezondheid, de veiligheid of het milieu, of;
• het bewust achterhouden van informatie over deze feiten;

Citaat Prof. Dr. Hans van de Heuvel:
‘De relatie tussen ambtenaar en bestuurder kan een bron van dilemma´s zijn door de tegenstelling tussen professionele waarden en bestuurlijk-politieke aansturing, de spanning tussen ambtelijke loyaliteit aan de bestuurder versus de eigen vakmatige professionaliteit en die tegenover de medewerkers. Zo kunnen vragen of opdrachten van een wethouder bij een ambtenaar tot moeilijke afwegingen leiden in relatie tot de eigen professie en integriteit of de gemeentelijke belangen in hun totaliteit.’

Prof. Dr. Hans van de Heuvel zegt hier iets heel opmerkelijks, je leest er bijna overheen. ‘Zo kunnen vragen of opdrachten van een wethouder bij een ambtenaar tot moeilijke afwegingen leiden…’

Opdrachten (dwingend), niet alleen van wethouders, maar ook van burgemeester en ambtelijk leidinggevenden. Wat bedoelt hij daar precies mee? De relatie leidinggevende en afhankelijke, ondergeschikte ambtenaar waarvan verwacht wordt dat hij loyaal is, kan onder hoogspanning komen te staan als van hem of haar iets wordt verlangd dat tegen de ambtseed, de AGV, en alle andere normen en waarden ingaat. Loyaal zijn (aan een persoon of organisatie) is namelijk zeer zeker niet hetzelfde als integer zijn. Het handelen van de ambtenaar is ook altijd een individuele verantwoordelijkheid.

Laten we eens kijken wat zo’n opdracht van een leidinggevende aan een ondergeschikte ambtenaar kan inhouden. Bijvoorbeeld het – geregeld – achterhouden en vernietigen van documenten. Het onder druk zetten van een ambtenaar om wel of niet iets te doen, is een ambtsmisdrijf en is strafbaar. Het is waarschijnlijk het meest voorkomende ambtsmisdrijf. Zo hou je namelijk middels angstcultuur de controle in stand. En controle op het ambtelijk apparaat is een voorwaarde om persoonlijke en (partij)politieke zaken die aan het algemeen belang ondergeschikt behoren te zijn, voor elkaar te krijgen. Welke ambtenaar wil afgebrand worden als hij dwarsligt? Tegenspraak? Papier en werkelijkheid. Integriteit begint precies daar: de onderlinge verhoudingen en de ruimte elkaar daarover aan te spreken, zonder daarop te worden afgerekend.

Ambtsmisdrijven
Artikel 361 - De ambtenaar of een ander met enige openbare dienst voortdurend of tijdelijk belast persoon, die opzettelijk zaken bestemd om voor de bevoegde macht tot overtuiging of bewijs te dienen, akten, bescheiden of registers, welke hij in zijn bediening onder zich heeft verduistert, vernielt, beschadigt of onbruikbaar maakt, of toelaat dat zij door een ander worden weggemaakt, vernield, beschadigd of onbruikbaar gemaakt, of die ander daarbij als medeplichtige ter zijde staat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden of geldboete van de vijfde categorie.

Artikel 365 - De ambtenaar die door misbruik van gezag iemand dwingt iets te doen, niet te doen of te dulden, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.

Archivering
In Venlo is men al jaren dossiers of delen van dossiers kwijt als ze conform de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB en sinds 1 mei de WOO) worden opgevraagd, of als ze deel uitmaken van interne en/of externe onderzoeken. Enige verbetering is daar niet in te bespeuren.

Recente voorbeelden:
- De e-mail account van een vertrokken gemeentesecretaris wordt na het tijdig melden bij juridische zaken en in strijd met de wet tijdens lopende juridische procedures gewist. Dit i.v.m. bewijslast en aansprakelijkheid. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst van de gemeentesecretaris vindt pas drie en een halve maand na opstappen plaats (zonder tussentijdse werkzaamheden). De gemeentesecretaris krijgt vervolgens de laptop en telefoon gratis mee naar huis (gegevensdragers van documenten die onder bereik van het WOB-verzoek vallen). De procedures lopen dan nog langere tijd door zonder enige transparantie hierover.

- Functioneringsverslagen van een vertrokken gemeentesecretaris verdwijnen uit het analoge personeelsdossier. Toegang tot zo’n dossier is beperkt tot enkele bevoegde personen. Zulke documenten verdwijnen niet vanzelf.

- De persoonlijke harde schijf en e-mail account van een medewerker van de Concernstaf blijkt te zijn ‘opgeschoond’. Tientallen aantoonbare documenten, waaronder correspondentie en gespreksverslagen met 50 (oud)wethouders, (oud)ambtenaren en andere betrokkenen, worden na een Wob-verzoek niet gevonden. De documenten maken deel uit van een grootschalig extern onderzoek inzake gemelde misstanden.

Dat het hierbij niet meer om incidenten gaat mag duidelijk zijn. Dat er elke keer ook geen alarmbellen afgaan en geen maatregelen worden genomen (waarbij het opvalt dat het elke keer veelal dezelfde betrokken ambtenaren zijn dan wel er kennis van hebben) duidt op een veel fundamenteler probleem.

Citaat Prof. Dr. Hans van den Heuvel:
‘In de bedrijfsvoering moet uitdrukkelijk aandacht worden besteed aan het beheersen van de juridische kwaliteit in de zin van rechtmatigheid, procedures, uitkomsten en prestaties, het handhaven van mandaten en bevoegdheden, risicobeheersing, controle van processen en stukken, checklists, standaarden, dossiervorming, functiescheiding, inkoop en aanbesteding. Bovendien is het voor de juridische positie van de gemeente nodig dat er uniforme regels komen over dossiervorming, vooral elektronische dossiervorming voor het opslaan en bewaren van gegevens, alleen al om in procesdossiers alle relevante stukken aanwezig te hebben. Doorslaggevende factoren daarvoor zijn draagvlak in de organisatie en aansturing van bovenaf.’

Beter is het niet te omschrijven. Gezien bovenstaande voorbeelden is er binnen de organisatie al jaren onvoldoende draagvlak voor juridische kwaliteitszorg en is deze ondergeschikt aan de sturing van bovenaf. Wie, wat, waarom. ‘U gaat daar niet over. Dat gaat alleen ons wat aan…’

Integriteitsfunctionaris / adviseur Integriteit
Bij de gemeente Venlo wordt al jarenlang gesproken over het aanstellen van een Integriteitsfunctionaris. Dat is opmerkelijk, aangezien er vanuit hun functie drie personen verantwoordelijk zijn voor Integriteit binnen de organisatie: de burgemeester (portefeuillehouder Integriteit), de kabinetschef (bestuurlijke Integriteit) en de juridisch controller (ambtelijke Integriteit). En dan is er nog de Commissie Integriteit die dit dient te bevorderen, bestaande uit: de burgemeester, de gemeentesecretaris, de directeur organisatieontwikkeling, de kabinetschef en de juridisch controller. Enkele zelfde personen maakten en maken ook weer deel van uit van de provinciale Stuur- en Werkgroep Integriteit Limburg.

Blijkbaar zijn de personen die voor integriteit behoren te staan al jarenlang niet in staat integriteit binnen de organisatie te borgen en te bewaken. Duidt dat op incompetentie? Of zou de oorzaak daarvan niet gewoon bij de personen zelf liggen? Burgemeester Scholten verklaarde eerder zelf geen sjoege te hebben van integriteit.

Tegen burgemeester Scholten en de juridisch controller werd in 2019 aangifte gedaan vanwege meerdere ambtsmisdrijven. Ambtsmisdrijven trouwens waarbij het college geen enkele sanctie op- of verantwoording over aflegde. De aangifte werd door de burgemeester ook niet gemeld aan de raad. De juridisch controller en juridisch adviseurs kregen meerdere klachten tegen zich ingediend, van meerdere personen. De huidige gemeentesecretaris komt in meerdere dossiers voor waar hij eerder als wethouder verantwoordelijk voor was.

Vacature
Eind 2020 wordt de vacature Integriteitsfunctionaris uitgezet voor 28 uur (solliciteer t/m 25-10-2020). De vacature wordt niet één keer (solliciteer t/m 3-1-2021) maar zelfs twee keer verlengd (sluitingsdatum 17 maart 2021). De opdracht zou middels detachering van 1 april t/m 1 oktober 2021 lopen.



De Integriteitsfunctionaris zou bij het team P&O worden geplaatst, daar waar ook de adviseur Arbeidsvoorwaarden en Rechtspositie onder valt, degene die juist moet toezien op het functioneren van medewerkers en het bijhouden van personeelsdossiers (!). D.w.z. ook zaken m.b.t. plichtsverzuim die kunnen leiden tot strafontslag.

De functie wordt echter niet ingevuld. En niet omdat er wellicht geen geschikte kandidaten zouden zijn, maar omdat er op directieniveau gekibbel is over de invulling van die functie.


Eind 2021 wordt weer een vacature uitgezet. Nu voor een fulltime (36 uur) Adviseur Integriteit, weer geplaatst bij het team P&O (solliciteer t/m 9-1-2022).

De vacature wordt weer niet één keer (solliciteer t/m 21-2-2022) maar twee keer via de Juridische Banenbank verlengd (geplaatst 7 februari 2022, sluit t/m 8 april 2022).

Zo ben je dus bijna twee jaar verder, zonder enige vooruitgang. Het is een beproefde ambtelijke, bestuurlijke en politieke tactiek: in eerste instantie zolang mogelijk negeren, ontwijken, van mening verschillen, prioriteiten stellen (Integriteit is dat dus bij de gemeente Venlo niet) en vervolgens procedures zoveel mogelijk verlengen (juridiseren). Want stel je voor dat je als college of directie zelf op de vingers wordt getikt door de adviseur Integriteit, of erger. ‘U kunt wel zeggen dat dat zo is, maar dat zien wij toch anders (en willen we eigenlijk ook niet)…’

Bestuurscultuur
Het rapport ‘Engelen bestaan niet’ – De Limburgse bestuurscultuur onderzocht’, werd 28 januari 2022 gepresenteerd en leverde een summiere inkijk wat de gemeente Venlo betreft. Onderzoekers Drs. Arno Visser, Drs. Prof. Dr. Paul Frissen en Mr. Kitty Nooy werden bij hun onderzoek ondersteund door bureau Berenschot.

Op het rapport kwam vrijwel onmiddellijk veel inhoudelijke en fundamentele kritiek, o.a. van deskundigen Klaartje Peters (voorzitter van de Venlose rekenkamer), Hans van den Heuvel (inderdaad van het rapport uit 2007) en hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert. De commissie-Visser leverde een ‘slecht en schadelijk rapport’, meldde NRC. Klaartje Peters noemde het bij L1 ‘beneden alle peil.’

De eerder door de provincie Limburg ingehuurde Wim Derksen gaf een inkijk hoe het in de praktijk eraan toegaat. Voor ervaringsdeskundigen niets nieuws.

Het rapport van Visser c.s. werd in de Statenvergadering van 1 april besproken en ter kennisgeving aangenomen. Het kon bij publicatie eigenlijk al gelijk de prullenbak in. Een mislukte afleidings- en witwasoperatie. Gouverneur Roemer stelde daarop een nieuw meldpunt in, aangezien er geen recht was gedaan aan de melders en er inhoudelijk geen enkel inzicht was en werd gegeven. Zo ben je wel weer een jaar – en een paar ton lichter – verder.

Van de in totaal 286 meldingen – afkomstig van 144 melders, de commissie ging met slechts 21 melders, veelal ambtenaren, in gesprek – heeft 12% betrekking op de gemeente Venlo. Met de gemeenten Bergen, Eijsden-Margraten en Venray is Venlo daarmee uitschieter. Is dit opgepikt door het college? Door de raad? Door de lokale waakhonden van de democratie? Wil in Venlo iemand überhaupt wel weten wat er is gemeld?

Waarom heeft de gemeente Venlo eigenlijk zelf geen meldpunt waar burgers terecht kunnen en meldingen professioneel en volledig onafhankelijk extern zonder aanzien des persoons worden onderzocht? Dat er in Venlo uit eigen beweging geen kritische vragen over worden gesteld en er geen debat plaatsvindt is tekenend.

'Oude’ en ‘nieuwe’ bestuurscultuur. Maar daar gaat het natuurlijk niet om. Het gaat simpelweg om behoorlijk bestuur zoals in de algemene beginselen (ABBB) beschreven. Basis. Grondhouding. Aansturing.

Over bestuurscultuur is het vanuit het Venlose college doodstil. In het vorige week gepresenteerde Coalitieakkoord staat geen enkele keer bestuurscultuur, integriteit of transparantie vermeld. Was er in het Coalitieakkoord 2018 nog sprake van Transparantie en Herstel in verloren gegaan vertrouwen, zijn die nu geschrapt. Integriteit komt net zoals in 2018 niet voor. In die zin is Venlo wel consistent.

De raad probeert het nog enigszins. Na de zomer is op 9 en 10 september een heisessie Bestuurscultuur gepland. Hopelijk realiseert de raad zich daar dan ook dat ze op dat punt ook het college dienen te controleren en portefeuillehouders zich dienen te verantwoorden.

Coalitieakkoord 2022
Samen verder bouwen aan een gezond Venlo! Is de titel van het nieuwe Coalitieakkoord van EENLokaal, CDA, PvdA en GroenLinks. Opvallend is de terugkeer van het CDA, na alle integriteitskwesties in het Limburgse met daarin een hoofdrol weggelegd voor Venlonaar Ger Koopmans. Oud-buurman en protegé van hem uit Schandelo, Tom Verhaegh, wordt nu wethouder.

En PvdA’er Erwin Boom kan als oud-adviseur van Jos van Rey binnenkort zijn voormalige baas met alle egards in Venlo ontvangen. Misschien een idee om – zoals in 2007 met destijds wethouder Mark Verheijen – weer een uitwisseling te organiseren? Naar verluidt kunnen Boom en Van Rey het nog steeds goed met elkaar vinden.


Het feit dat burgemeester Scholten binnen het nieuwe college ook Juridische Zaken in portefeuille krijgt, is vragen om een voortzetting van de afgelopen jaren. Dat geen enkele wethouder ter discussie stelt of de clustering van Archiefwet, Integriteit en JZ (WOB/WOO) wel zo’n goed idee is gezien de persoonlijke betrokkenheid van de portefeuillehouder in talloze dossiers waar juist integriteitskwesties spelen, en de rechtbank al talloze keren heeft uitgesproken dat er m.b.t. de juridische kwaliteitszorg inzake de WOB/WOO weinig deugt, duidt erop dat lef, kritisch en lerend vermogen geheel ontbreken.

Kan Prof. Dr. Hans van den Heuvel nog eens voor een gedegen analyse en dit keer dwingende aanbevelingen worden ingeschakeld, met als opdracht wat er sinds 2007 qua integriteitsbeleid is gebeurd? Dan mag hij natuurlijk niet alle klachten, meldingen, onderzoeken, conclusies en verantwoordelijkheden i.r.t. de gedragsregels/instrumenten buiten beschouwing laten. Zonder aanzien des persoons.

In deel I en II werd de Commissie Integriteit van de gemeente Venlo al onder de aandacht gebracht. De Commissie Integriteit bestaat sinds de instelling onder Hubert Bruls in 2010 uit min of meer dezelfde functies/personen. Dat Hubert Bruls zelf niet zo integer was werd eerder in twee artikelen gedetailleerd uit de doeken gedaan. Het college onder Antoin Scholten hield zich vervolgens jarenlang niet aan het besluit door in elk geval tussen juli 2015 en juli 2018 niet te vergaderen. Exact in de periode dat er meerdere onderzoeken naar misstanden liepen en in totaal 3 wethouders en de secretaris opstapten. Althans, dat werd zo door B&W gesteld na een Wob-verzoek. De ervaring is echter dat als het college stelt dat er geen documenten zijn, die uiteindelijk links- of rechtsom toch opduiken. Niet correct en volledig zoeken is niet vinden. Niet deugdelijk archiveren of zelfs documenten wissen is van niets weten. Geheel in strijd met integriteitsregels, jurisprudentie en wet- en regelgeving. We herhalen het nog maar eens:

Stoelendans
Na de laatste wijziging in 2019 is er weer geknutseld. Bestond de oude commissie nog uit 5 personen, nu zijn het er nog maar 4. De wijzigingen gingen in per 25 april 2023. Behoorlijk vers dus. Vanwege een nieuw gecreëerde functie is er ook geschoven met taken.


Per 1 januari 2023 is er een nieuwe kabinetschef, dat heeft u ook al kunnen lezen. De kabinetschef was o.a. verantwoordelijk voor bestuurlijke integriteit. De vorige kabinetschef heeft nu de nieuwe functie strategisch beleidsadviseur Integriteit gekregen. Deze functie maakt nu deel uit van de Commissie Integriteit. Het is dezelfde persoon als eerst, maar soit. De juridisch controller en kabinetschef zijn als leden van de Commissie Integriteit afgevallen. Maar de juridisch controller werd eind 2021 al benoemd tot bestuurssecretaris en zit sindsdien elke week bij B&W aan tafel.

Dat onder-ons-kent-ons-en-wij-verantwoorden-ons-niet is nu eenmaal op en top Venloos. Met gelijkgestemden die elkaar al 10 tot 15 jaar kennen is de kans groot dat verschil van mening niet vaak voorkomt en tegenspraak (bestuurscultuur) zich niet (in een veilige omgeving) zal ontwikkelen. Bijten doet men elkaar niet. Carrières zijn gegarandeerd. Integriteit echter niet. Dat bleek ook al uit het jaarverslag ambtelijke integriteit 2020-2021, gepubliceerd in oktober 2022. Ook dat herhalen we nog eens:

Na lang zoeken heeft het college ook de Ambtenarenwet 2017 ontdekt, specifiek artikel 4. Nu zullen er toch documenten moeten worden opgesteld. Maar ja, u weet het: papier is nog geen praktijk.


Bestuurscultuur en G&I
Op 9 en 10 september 2022 werd een tweedaagse heisessie bestuurscultuur voor de gemeenteraad georganiseerd. Locatie: Abdij Rolduc in Kerkrade. Het braafste jongetje van de klas (de voorzitter) zat vooraan bij een college gegeven door Frans Geraedts van Governance & Integrity (G&I) uit Amsterdam.


G&I werd door de jaren heen veelvuldig door de gemeente Venlo ingehuurd. Venlo Transparant beschikt over een aantal facturen:

2013
Factuur 1 februari 2013 - Leeroverleg en index voor management gegeven in de maand januari 2013 door verschillende trainers: € 5.455,30
Factuur 1 februari 2013 - Trainingen morele oordeelsvorming voor de afdelingen vergunningen en handhaving gegeven in de maand januari en februari 2013 door verschillende trainers: € 13.880,40
Factuur 6 maart 2013 - Training morele oordeelvorming voor de afdeling publiekszaken gegeven op 18 februari 2013: € 1.426,80
Factuur 20 april 2013 - Moreel leeroverleg voor 4 groepen op 26 maart voor leidinggevenden: € 2.884,80
Factuur 9 juni 2013 - Moreel leeroverleg voor 4 groepen op 14 mei voor leidinggevenden: € 2.884,80
Factuur 16 september 2013 - Volgen van 1^ste opleiding vertrouwenskwesties: € 2.400,00
Factuur 16 september 2013 - Volgen van 2^de opleiding vertrouwenskwesties: € 2.400,00
Factuur 21 december 2013 - Trainingen morele oordeelsvorming voor de afdeling ruimte en economie gegeven op 4 en 6 december 2012: € 2.994,80
Factuur 3 november 2013 - Moreel Beraad gegeven op 24 oktober Archief Venlo. Voorbereiding Moreel Beraad en Advies inzake vertrouwenspersonen: € 2.629,92
Factuur 30 november 2013 - Trainingen Moreel Beraad college B&W 25 november 2013: € 973,50
Factuur 30 november 2013 - Trainingen MO en Moreel Beraad gegeven op 11 en 18 november 2013: € 2.705,40

2014
Factuur 14 februari 2014 - Training MO gegeven op 13 januari 2014: € 1.446,80
Factuur 4 maart 2014 - Moreel Beraad college B&W inzake Mikwe gegeven op 18 februari 2014: € 811,60
Factuur 17 maart 2014 - Moreel Beraad inzake Mikwe aan betrokkenen op 11 maart 2014 en aan college B&W en rekenkamer op 17 maart 2014: € 1.613,20
Factuur 9 oktober 2014 - Gesprek GS en fractievoorzitters op 16 september 2014 inzake Mikwe: € 806,60
Factuur 18 november 2014 - Introductie sessie Politieke Integriteit op 1 oktober 2014: € 1.213,50

2015
Factuur 17 februari 2015 - Training morele oordeelsvorming op 20 en 28 januari 2015 voor sportconsulenten: € 3.015,20
Factuur 17 maart 2015 - Training morele oordeelsvorming op 2 februari 2015 voor MT sportbedrijf: € 1.769,40
Factuur 13 juli 2015 - Training morele oordeelsvorming op 29 juni en 2 Juli 2015 voor afdeling Onderhoud & Toezicht: € 1.528,06

2016
Factuur 17 juli 2016 - I.v.m. verklaring declaraties: € 1.043,45
Factuur 7 oktober 2016 - I.v.m. advisering n.a.v. onderzoek vastgoed Q4: € 976,71
Factuur 14 oktober 2016 - Opstellen persoonlijk risicoprofiel 14 oktober 2016: € 1.038,18

2017
Factuur 23 maart 2017 - Risicoprofielgesprek wethouder Aldewereld: € 1060,69
Factuur 10 april 2017 - Advies en ondersteuning 23 maart 2017: € 313,09
Factuur 22 juni 2017 - TMO GR + verdiepingsbijeenkomst: € 1587,00
Factuur 22 juni 2017 - Bijeenkomst integriteit gemeenteraad: € 2642,20
Factuur 6 juli 2017 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit: € 2437,80
Factuur 6 juli 2017 - Vervolgbijeenkomst TMO GR + verdiepingsbijeenkomst: € 927,-
Factuur 27 juli 2017 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit 27 juli 2017: € 2445,40
Factuur 7 september 2017 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit: € 217,60
Factuur 9 november 2017 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit: € 2558,80
Factuur 21 december 2017 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit: € 2520,40

2018
Factuur 15 februari 2018 - Opleiding adviseur bestuurlijke integriteit: € 938,40
Factuur 3 mei 2018 - Advies en ondersteuning handhaving: € 1348,19
Factuur 6 september 2018 - Risicoprofielgesprekken leden college van B&W: € 3083,33
Factuur 4 oktober 2018 - Risicoprofielgesprekken leden college van B&W: € 5015,94
Factuur 8 november 2018 - Programma politieke integriteit voor college van B&W: € 1218,71
Factuur 8 november 2018 - Programma politieke integriteit gemeenteraad: € 2310,40
Factuur 6 december 2018 - Risicoprofielgesprekken leden college van B&W: € 726,-
Factuur 20 december 2018 - Programma politieke integriteit voor college van B&W: € 1071,60

2019
Factuur 7 februari 2019 - Programma politieke integriteit voor college van B&W: € 767,20
Factuur 7 februari 2019 - Programma politieke integriteit gemeenteraad: € 2198,80

2020
Factuur 5 juni 2020 - Advies wethouder Pollux: € 2888,51

Verdere facturen zijn (op dit moment) niet voorhanden. Die zijn er wel, gezien de inhuur voor de tweedaagse heisessie. Het zijn geen wereldschokkende bedragen, maar wel leuk voor een regelmatig terugkerende dag(deel)klus. De adviezen van G&I zijn echter niet boven alle twijfel verheven. Dat toont de casus Jo Palmen in Brunssum vanaf 2017. De geheimgehouden integriteitstoets naar Jo Palmen werd verricht door G&I. Daar kwam in een navolgend rapport opgesteld door de hoogleraren Arno Korsten en Douwe Jan Elzinga weer de nodige kritiek op. Geïnterviewde voor dat rapport: Frans Geraedts van G&I. Jo Palmen probeert nu zijn naam te zuiveren en is procedures begonnen om alle documenten, of delen van documenten die eerder werden geweigerd, boven water te krijgen. Dat klinkt bekend in de oren.

Maar valt de geoefende lezer iets meer op uit de facturen? Misschien de doorlopende integriteitskwesties binnen de gemeente Venlo die geheim werden gehouden of gladgestreken? Het Mikwe, het sportbedrijf, dossier Q4. Het niet lerende vermogen van de gemeente Venlo? De non-transparantie? Integriteit staat en valt met de aansturing door leidinggevenden, zowel ambtelijk als bestuurlijk. En al die tijd waren min of meer dezelfde personen daarvoor verantwoordelijk.

Martin Camp / Bolwaterstraat 31
Op 20 april 2017 werd n.a.v. de casus Martin Camp een ‘Inspirerende themabijeenkomst’ georganiseerd in het stadhuis: Denken over Integriteit. De bijeenkomst werd geleid door Frans Geraedts, filosoof en managing partner van G&I, en Esther Sinnema, directeur. Inderdaad, dezelfde Frans Geraedts als bij de recente heisessie bestuurscultuur. Sommige raadsleden zullen hem zeker hebben herkend. Enkele raadsleden van toen zijn nu wethouder. In de Wob-stukken werden hun namen zwartgelakt. Het ongecensureerde persbericht is echter op de website van de gemeente Venlo te vinden.

Uit de facturen en onderliggende documenten blijkt dat buiten het geven van de themabijeenkomst in 2017, G&I ook betrokken was bij de afronding van het onderzoek Q4 door EY in 2016. Dat van de besproken onderzoeken uitgevoerd door EY en Necker van Naem weinig deugt en conclusies zelfs feitelijk onjuist zijn, is niet alleen sinds 2015 bij de gemeente Venlo bekend, maar sinds 2016 ook bij de provincie Limburg. Feitelijk was die ‘Inspirerende themabijeenkomst’ een heuse fopaangelegenheid.

De advisering door G&I n.a.v. onderzoek vastgoed Q4 door EY in 2016 bestond uit:

• Ondersteuning van en advies aan burgemeester en gemeentesecretaris in het algemeen rondom de afronding van dit onderzoek en het onderzoeksrapport;
• Ondersteuning van en advies over aanbevelingen en plan van aanpak n.a.v. het onderzoek en de rapportage.

In de raadsbijeenkomst op 20 april 2017 werden aan de hand van 3 topschendingen in de politiek casus voorgelegd door G&I. Niet alleen aan de raadsleden natuurlijk. Ook de voorzitter: het braafste jongetje van de klas.


De focus ligt op punt 2: lekken van informatie. Hebben we daar recent niet iets over kunnen lezen in De Limburger? Iets met Antoin Scholten? Dat daags na een mededeling van hem in het presidium in 2018 een groot artikel in De Limburger verscheen? Iets met een voorgenomen strafvervolging van raadslid Ali Oruç? Heeft de portefeuillehouder Integriteit ooit aangifte gedaan vanwege dit lekken? Zo nee, waarom niet?


‘Framen’, zoals G&I het stelt. Het gebeurd doorlopend, niet alleen in de politiek. Ook ambtelijk, onder elkaar en richting bestuur. Roddelen, napraten. Ook bewust desinformatie verspreiden. Iets beweren over iemand om deze in een kwaad daglicht te stellen. Buitenspel te zetten. Geen wederhoor toepassen. Documenten achterhouden, of laten verdwijnen. ‘Kaltstellen’, zoals het ook in klokkenluiderszaken wordt genoemd. Het kan jaren duren en de betrokkene moet er maar achter zien te komen.

Aangifte Ali Oruç
In 2022 werd Ali Oruç ook in hoger beroep vrijgesproken van witwassen. Sterker nog, de rechtbank verklaarde het beroep van de Belastingdienst niet-ontvankelijk. Uitspraken van ambtenaren tijdens de zitting wezen letterlijk in de richting en op een directe betrokkenheid van Antoin Scholten. Ali Oruç deed vier maanden na de tweedaagse heisessie Bestuurscultuur, begin 2023, aangifte tegen dat braafste jongetje van de klas.

Uit documenten en verklaringen van meerdere personen kan worden herleid dat burgemeester Antoin Scholten in elk geval zijn gedragscode meerdere malen heeft geschonden, zonder daarvoor tot nu toe ter verantwoording te zijn geroepen en zonder volledige openheid van zaken te hebben gegeven. De casus Ali Oruç heeft al vijf jaar een enorme impact op de lokale politiek, en doorkruiste twee coalitievormingen. Hij kwam op de beruchte FSV-lijst van de Belastingdienst terecht. Als lid van EENLokaal moest hij in 2018 uit die partij stappen. In 2022 kwam hij als lijstduwer niet namens de Venlose Seniorenpartij (VSP) in de raad omdat hij geen VOG kreeg. Vanwege de strafvervolging kreeg hij in eerste instantie ook geen bouwvergunning van de gemeente. Een stapeling van benadelingen.

Inhuur advocaat
De advocaat van Ali Oruç stuurde na de aangifte een reeks vragen aan Antoin Scholten. Bij Venlo Transparant zijn die vragen en de antwoorden bekend. De vragen zijn helder en gespecificeerd. De antwoorden daarentegen zijn van een erbarmelijk niveau en vooral ontwijkend opgesteld. Antoin Scholten liet de beantwoording ook over aan Meulenkamp advocaten, een kantoor dat vaker als gemachtigde van de gemeente Venlo optreedt.

Waarom is hier gekozen voor extra kosten voor de gemeente Venlo? Was dit een keuze van Antoin Scholten, op advies van ambtenaren? Of is deze keuze gemaakt door B&W? Waarom werden de vragen niet ambtelijk afgehandeld? Gezien de povere kwaliteit had dat makkelijk gekund. En door wie werd Meulenkamp advocaten van informatie voorzien? Werd deze correct en volledig ter beschikking gesteld? Waren leden van de Commissie Integriteit hierbij betrokken? Is de kwestie inclusief de aangifte van Ali Oruç intern door B&W en de Commissie Integriteit besproken? Is Antoin Scholten daarbij op afstand gezet en zijn alle documenten die op zijn handelen betrekking hebben zeker gesteld?

Bovenstaand handelen wijst namelijk enkel en alleen op tijd winnen, onnodige kosten aangaan, en geen verantwoording willen afleggen. Weinig tot geen transparant en integer handelen dus. De wethouders zijn doodstil, ook die eerder raadslid en fractievoorzitter waren en al die tijd met hun neus er bovenop zaten. Geur-, kleur- en smaakloze politiek. Van EENLokaal zou je op zijn minst een felle uithaal verwachten aangezien die partij door de affaire zelf de nodige schade opliep. Maar ook daar geen enkel teken van leven. Als grootste partij die sinds 2018 twee wethouders levert een blamage.

Moreel beraad
Wat kan eigenlijk na 11 jaar Antoin Scholten worden geconcludeerd? Buiten de ambtelijke en partijpolitieke inteelt, de vele onderzoeken naar misstanden, zijn houding m.b.t. transparantie en integriteit waarvoor hij als portefeuillehouder verantwoordelijk is, en inmiddels twee aangiftes achter zijn naam?


Politieke sensitiviteit is geen excuus voor plichtsverzuim, wat voor ambtenaren zelfs een ontslaggrond is. Politieke sensitiviteit is ook geen excuus voor wethouders en raad om te blijven zwijgen en wegkijken. Beter schoon schip maken met wat heisa dan een geïnfecteerde organisatie die zelf niet meer in staat is zich te corrigeren. Dat zagen we al in 2017 met twee wethouders en een gemeentesecretaris die noodgedwongen opstapten en waarvan al langer bekend was dat ambtenaren de schuld in de schoenen kregen geschoven en een klokkenluider meermaals onder druk werd gezet om zijn mond te houden.

Het meurt in het glazen Kremlin. De ramen en deuren moeten open. En rotte appels eruit.

VT constateerde eerder al diverse malen dat de transparantie bij de provincie Limburg er niet op is vooruitgegaan, maar achteruit, ondanks de vele integriteitskwesties van de afgelopen jaren, het opstappen van het voltallige college van GS en het inwerkingtreden van de Wet Open Overheid (WOO) vanaf 1 mei 2022.

Was het onder het parttime regime van Johan Remkes (VVD) en zijn ingehuurde partijgenoot Arno Visser al duidelijk dat van een nieuwe bestuurscultuur geen sprake zou zijn, onder Gouverneur Emile Roemer (SP) hebben een aantal topambtenaren vrij spel gekregen om het vrijgeven van documenten en publieke controle onder de WOO helemaal om zeep te helpen. Met name bij kwesties als Californië, het functioneren van gedeputeerde Stephan Satijn (VVD) en het Meldpunt bestuurscultuur 2022. Recent werden de duimschroeven nog eens flink aangedraaid.

WOO-verzoek
In een tweede deelbesluit m.b.t. het Meldpunt Bestuurscultuur 2022, werd verstrekking van documenten volledig afgewezen. De provincie deed daar 16 weken over. Het zou gaan om ‘duizenden’ documenten die ook nog eens niet werden gespecificeerd in een inventarislijst. Inderdaad, duizenden documenten die alle in absolute zin werden geweigerd,. Geen enkel document, zelfs geen deel van een document. Iedere geoefende WOO-verzoeker ruikt onmiddellijk meur.

GS deelbesluit 2 inzake Woo-verzoek Programmateam / Meldpunt bestuurscultuur 2022 d.d. 19 december 2023:


De aangedragen weigeringsgronden beperken zich tot artikel 5.1, tweede lid, sub i (het belang van het goed functioneren van de overheid), en artikel 5.2 (persoonlijke beleidsopvattingen t.b.v. intern beraad). Ook concepten van de brieven ondertekend door Gouverneur Emile Roemer werden geweigerd. De omvang van het verzoek werd (en kan ook) niet als weigeringsgrond (worden) opgevoerd. Overleg vond pas kort voor het verstrijken van de beslistermijn plaats.

Enkele alinea’s uit het besluit vallen op. Ze tonen ook aan welke wind er waait vanuit de provincie. Dat is een ijzige uit het oosten i.p.v. een warme uit het zuiden. Immers, het is niet aan het bestuursorgaan om te beoordelen hoe publieke informatie die wordt vrijgegeven vervolgens door het publiek en/of pers wordt beoordeeld. De provincie verraadt zichzelf door het tonen van een regenteske houding. Die past misschien bij het interieur en de aankleding van de bestuursvleugel, maar zeer zeker niet bij een modern en zich te verantwoorden democratisch bestuursorgaan:


De provincie Limburg begeeft zich op zeer glad en dun ijs. Let op het gebruik van de woorden ‘ten onrechte’, ‘vertekend beeld’, ‘maatschappelijke onrust’, ‘(reputatie)schade, en ‘suggestieve uitspraken.’ Het is een en al sturen. Het opmerkelijke is echter dat de provincie hier zelf deels motivering aandraagt die onder de WOO juist dient te leiden tot openbaarmaking van documenten. In elk geval is één ding duidelijk: Venlo Transparant wordt door de te controleren macht aandachtig gelezen, net als Venray Transparant en Wat nu? Horst aan de Maas. Er wordt dus goed en noodzakelijk werk verricht.

Uit bovenstaande bewoordingen wordt ook duidelijk dat de provincie Limburg zich meer druk maakt om de eigen beeldvorming dan om transparantie en integriteit binnen een nieuwe bestuurscultuur. Woordgebruik dat u trouwens nooit zult aantreffen m.b.t. het onheus bejegenen en benadelen van melders / klokkenluiders. Verder probeert de provincie hier de verzoeker te ‘framen’: het opzettelijk in een kwaad daglicht stellen met als doel in een later stadium bestuurlijke maatregelen te kunnen treffen of via de rechtbank beperkingen op te laten leggen. Ook de gemeente Venlo vertoont al enige tijd deze abjecte houding.

Memorie van toelichting WOO inzake de i-grond:

‘De uitzonderingsgrond kan echter niet worden ingeroepen om misstanden als zodanig te verbloemen of met het argument dat openbaarmaking leidt tot verlies van vertrouwen in de overheid bij het publiek, waardoor een bestuursorgaan niet goed meer zou kunnen functioneren. Als uit nieuwe feiten of nieuwe afwegingen volgt dat eerder ingezet beleid onjuist is uitgevoerd of op onjuiste aannames is gebaseerd, dient een bestuursorgaan daar op de gebruikelijke manier verantwoording over af te leggen en is een goede en democratische bestuursvoering in beginsel gebaat bij openheid over een dergelijke aangelegenheid.’

Bij de provincie is de juridische kennis wel aanwezig, maar ontbreekt de wil om die uit te voeren.

Desinteresse, onkunde, tegenwerking
U las zojuist de drie pijlers van onbetrouwbaar bestuur, de eerste twee al dan niet gefingeerd en alle drie in meer of mindere mate gecombineerd. WOO-verzoeken worden eenzijdig beknot, er vindt geen overleg plaats, procedures worden uitgehold, en er wordt ingezet op het alsmaar vertragen van besluitvorming en het verstrekken van documenten. Al enige tijd wordt er ook landelijk ingezet op het inperken van WOO-verzoeken. De gebruikte argumentatie daarvoor gaat echter mank. In plaats van het eerst op orde krijgen van archivering, de informatiehuishouding, en te investeren in onafhankelijk en kundig personeel dat jurisprudentie toepast en zorgt voor deugdelijke besluiten - ook bij heroverwegingen in bezwaarprocedures – wordt ingezet op het dwarsbomen van een wet die juist in werking trad om de overheid te dwingen tot méér transparantie.

Het opvragen van publieke informatie onder de WOO (voorheen de Wet Openbaarheid van Bestuur) is laagdrempelig bedoeld en voor elke burger. Daarbij dient de overheid behulpzaam te zijn. De praktijk leert - in vele gevallen – anders. Blijft u volharden in het naar boven halen van documenten, wilt u de waarheid weten of heeft u documenten i.v.m. bewijsvoering in een procedure nodig? Dan gaat u ongetwijfeld tegenwerking ondervinden. Dat kan jaren duren. Dat kost de overheid (die u betaald) veel tijd en geld. Advocatenkantoren, onderzoeks- en adviesbureaus profiteren daarvan. Het dwarsbomen van burgers, melders / klokkenluiders is een lucratief verdienmodel. Het zijn ook vaak dezelfde bureaus die al jarenlang binnen een vast kader opereren. Het zorgt immers voor een gegarandeerde omzet. En een goede verstandhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is cruciaal.

Doofpot
AKD is de huisadvocaat van de provincie Limburg. Sinds 2012 zijn er miljoenen euro’s overgemaakt voor advies m.b.t. lopende casussen en wet- en regelgeving. Opdrachten worden o.a. via een loket aan de lopende band door de clustermanager Algemene Juridische Zaken verstrekt.

Bij gevoelige dossiers proberen politiek en bestuur zich vaak in te dekken door onderzoeken e.d. over te laten aan externe partijen. Dan kunnen ze het te nemen besluit daarop baseren en telkens naar verwijzen. Maar wat als het in opdracht gegeven advies juridisch deugt, maar politiek / bestuurlijk niet gewenst is? Dan kan het zomaar zijn dat GS het advies niet alleen stilzwijgend naast zich neerlegt, maar ook jarenlang in procedures bewust achterhoudt. Een klassieke doofpot.

Dat blijkt het geval in de casus Bolwaterstraat 31 waarover eerder is geschreven. Pas na 5,5 jaar, na een nieuw verzoek kort na inwerkingtreding van de WOO, werd een strikt vertrouwelijke Memo van AKD advocaten van 14 november 2016 vrijgegeven. Deze Memo - die in lijn was met intern juridisch advies - werd tijdens een lopend integriteitsonderzoek naar VVD-raadslid Martin Camp bewust achtergehouden. Dat onderzoek werd i.o.v. burgemeester Antoin Scholten (VVD) door Necker van Naem (NvN) uitgevoerd en pas twee maanden later afgerond. NvN nam destijds ook contact op met de senior adviseur bestuurlijke zaken van de provincie Limburg. Dezelfde ambtenaar die weer contact had met de juridisch controller van de gemeente Venlo en behulpzaam was met de aanvraag ontheffing ex. Artikel 15 Gemeentewet door en voor Martin Camp.

AKD advocaten werd eerder nog met een aantal betrokkenen weggelakt in een WOB-procedure:


De nieuwe versie, waarbij enkele betrokkenen nog steeds zijn weggelakt:


In de verstrekte Memo van AKD van 14 november 2016 wordt naar het kort daarvoor afgeronde onderzoek door EY verwezen. Ook naar het dan lopende onderzoek van NvN, alleen niet met naam. De conclusies van AKD zijn volledig tegengesteld aan die van EY en NvN, en zijn in lijn met de signalen die beide melders (intern en extern) begin 2016 in meerdere e-mails naar de gemeentelijke controllers en onderzoekers van EY stuurden: namelijk dat het Venlose onderzoek oneigenlijk werd beïnvloed door burgemeester Antoin Scholten (VVD) en wethouder Jos Teeuwen (CDA), portefeuillehouder Q4. Ondanks toezeggingen werden die signalen niet meegenomen in de uiteindelijke rapporten. Door de melders werd daarna twee keer aangifte gedaan bij het OM.

Strikt vertrouwelijke Memo AKD advocaten d.d. 14 november 2016 aan de provincie Limburg:


Topambtenaren
(Oud)Gouverneur Theo Bovens en topambtenaren hebben hier sinds eind 2016 kennis van. De Memo van AKD en andere documenten werden tijdens een Wob-verzoek in 2018 geheel verzwegen door deels dezelfde topambtenaren. Drie betrokken topambtenaren van de provincie zitten nog op dezelfde plek of hebben zelfs promotie gemaakt:

• Kabinetschef (destijds plaatsvervangend)
• Senior adviseur bestuurlijke zaken
• Clustermanager Algehele Juridische Zaken

Twee van de betrokken topambtenaren van de gemeente Venlo hebben promotie gemaakt of een nieuwe functie gekregen:

• Bestuurssecretaris (destijds juridisch controller)
• Strategisch beleidsadviseur Integriteit (destijds Kabinetschef)

Alle bovenstaande ambtenaren zijn sindsdien direct dan wel indirect bij meerdere gerelateerde dossiers en procedures betrokken, of zijn zelf deel van die dossiers, waaronder meldingen bij de Meldpunten bestuurscultuur. Maar dat vertellen ze de burger, de melder, de klokkenluider, natuurlijk niet.

VT gaat in een vervolg uitvoeriger op deze casus in, omdat deze laat zien hoe vergevorderd de wortelrot is bij het Venlose en Limburgse bevoegd gezag, en wat jarenlange obstructie bij het verstrekken van documenten niet alleen tot gevolg heeft maar ook zou moeten hebben gehad. Feitelijk is er sprake van systematisch plichtsverzuim en strafbaar handelen.

Archivering Meldpunt bestuurscultuur
U kon eerder ook lezen over de wijze waarop de provincie omging met het archiveren van de e-mailbox van het Meldpunt bestuurscultuur in 2021, waar alle meldingen binnenkwamen en verdere correspondentie mee werd gevoerd: die werd verwijderd, toegang onmogelijk gemaakt en een back-up was niet nodig. De enige die nog over de inhoud beschikte was opdrachtnemer Berenschot. Naar nu blijkt zijn alle documenten m.b.t. het e-mailadres Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. daar nog steeds gearchiveerd. De provincie wijst echter telkens verzoeken af met als motivering dat documenten niet bij de provincie berusten. Dat deugt natuurlijk niet, en al helemaal niet onder de WOO.

Immers, het e-mailadres was van de provincie Limburg en bevond zich ook op de provinciale server. Toegang door de provincie was er wel degelijk (autorisaties). Ook hier is weer de nodige mist en misleiding gecreëerd om maar geen inzicht en toegang te verschaffen.

Begin 2022 werden twee WOB-verzoeken ingediend inzake het Meldpunt bestuurscultuur (2021) en de Commissie Visser, die ondersteund werd door Berenschot. NRC verzocht op 2 februari 2022 om interne en externe correspondentie. Een burger verzocht op 8 februari 2022 om de meldingen, de resultaten van de beoordelingen en de wijze van beoordelingen. De e-mailbox met inhoud en autorisaties werd kort daarvoor, op 28 januari 2022, verwijderd.

In de beslissing op het WOB-verzoek van de burger – in mandaat door JZ - werd verzwegen dat verzochte documenten zich bij Berenschot bevonden. Er werd enkel verwezen naar de Commissie Visser, een extern bureau, en het inmiddels gesloten Meldpunt.

GS besluit WOB-verzoek d.d. 24 februari 2022:


Interne memo van de directie inzake archiveren documenten meldpunt(en) bestuurscultuur d.d. 17 mei 2022:


Zoals de provincie hier zelf aangeeft is er sprake van een Verwerkersovereenkomst, een Verwerker en een Verantwoordelijke. Hierbij gaat het om gebruik van persoonsgegevens onder de AVG. In (zo goed als) alle gevallen zal de opdrachtnemer (Verwerker) bij een verzoek doorverwijzen naar de opdrachtgever (Verantwoordelijke), in dit geval de provincie, of dat nu een verzoek is onder de WOO of de AVG.

En onder de WOO maakt het niet uit of de documenten nu berusten bij de provincie Limburg zelf of bij Berenschot. Ook hier probeert de provincie weer onder reguliere transparantie en vaste jurisprudentie weg te komen met een irrelevant excuus. Berenschot sloot een overeenkomst met de provincie, handelde in opdracht van de provincie, ontving instructies van de provincie, en werd betaald door de provincie. Bij de provincie Limburg weten ze dit wel, maar doen ze het gewoon niet.

Woo, artikel 4.1 lid 1
Eenieder kan een verzoek om publieke informatie richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf. In het laatste geval beslist het verantwoordelijke bestuursorgaan op het verzoek.

Liefdeloos geleuter
U ziet hoe belangrijk het is dat de overheid transparant is en meewerkt aan het verstrekken van documenten, en ophoudt obstructie te plegen m.b.v. misleiding en bedrog. Elk signaal dat duidt op tegenwerking laat zien dat er nog steeds geen sprake is van betrouwbaar bestuur en goede wil ook niet de boventoon voert. Het is daarom een kwestie van geduld voordat de volgende Limburgse bubbel barst. En dat zijn er nogal wat. Marmeren vloeren kunnen de meur niet verhullen en ijzeren gordijnen zijn lomp en vatbaar voor roest. Meerdere misstanden die in 2021 en 2022 zeer uitgebreid werden gemeld dijen alweer uit. De commissie Visser, Berenschot, de Programmamanager Bestuurscultuur, de externe integriteitsadviseur, de ambtelijke top en Gouverneur Emile Roemer (portefeuillehouder integriteit en juridische zaken) zagen allen geen aanleiding voor nader onderzoek. Limburg kiest ervoor om verder een schlemiel te zijn. Het is dus aan burgers, melders en klokkenluiders (en pers) om het tij te keren. Want de politiek? Ach, die volgt pas als het niet anders meer kan, en eigenlijk veel te laat is.

Agelopen dinsdag dienden vier partijen uit de gemeenteraad van Horst aan de Maas - Hart voor Horst aan de Maas, VVD, BVNL en Perspectief Horst aan de Maas - een motie in met het volgende verzoek aan het college van B&W:

Dat is klare taal, en zal het college bij voldoende steun moeten opvolgen, op welke manier dan ook. Wat volgde was echter een beschamende vertoning van een pruttelende burgemeester met richtingloze uitleg. Transparant onderzoek naar de al sinds 2019 slepende kwestie Californië BV en de rol van Ontwikkelbedrijf Greenport daarbij, wordt telkens getraineerd en gedwarsboomd waardoor de raad zijn controlerende taak niet ten volle te laten uitvoeren. De raad (en de Staten in dit geval) dient altijd tijdig, correct en volledig te worden geïnformeerd. Dat dit stelselmatig niet door de aandeelhouders van BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo is gebeurd (gemeente Horst aan de Maas, Venlo, Venray en de provincie Limburg), is al uit gelekte documenten bekend.

VT verplaatst deze kwestie naar de gemeente Venlo. Immers zijn daar de laatste tijd, na een zeer lange stilte, ook de nodige vragen aan het college gesteld. Het balletje is gaan rollen met de dubieuze gronddeals in Californië, maar inmiddels onomkeerbaar overgeslagen naar de BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. Sinds 2018 is Erwin Boom (PvdA) portefeuillehouder. Kort voor de installatie van Erwin Boom werd Twan Beurskens (VVD) algemeen directeur / secretaris, als wethouder in Venlo én gedeputeerde bij de provincie Limburg jarenlang zelf verantwoordelijk voor Greenport.

Sinds 2021 is Stephan Satijn (VVD) als gedeputeerde portefeuillehouder, na van 2011 tot 2018 als voorganger van Erwin Boom eveneens verantwoordelijk te zijn geweest voor Ontwikkelbedrijf Greenport. Hoewel de gronddeals bij Californië van ná het vertrek van Stephan Satijn als wethouder en Twan Beurskens als gedeputeerde zijn, is de vraag wat er nog allemaal boven water komt uit de tijd dat zij als bestuurders daar wel verantwoordelijk voor waren, en de betrokkenheid op dit moment vanuit hun huidige functies. Het maakt de (schijn van) belangenverstrengeling er niet minder om, zeker niet gezien de alsmaar trainerende houding bij het verstrekken van documenten.

Zijn bij de aanstelling van Twan Beurskens in 2018 en Stephan Satijn in 2021 afspraken gemaakt hierover? Wordt daar ook toezicht op gehouden en door wie? Als secretaris is Twan Beurskens de hoogste ambtenaar en schakel tussen de ambtelijke organisatie en het college, en stuurt dus voor een groot gedeelte de informatiestroom aan. Is hij in de gelegenheid om dossiers aan te sturen waar hij in het verleden zelf verantwoordelijk voor was? Of zijn VVD-maatje Stephan Satijn op dit moment uit de wind te houden? Inmiddels is in elk geval duidelijk dat Ontwikkelbedrijf Greenport zich tot net zo’n beerput ontwikkelt als Californië, alleen groter met tientallen miljoenen euro’s aan subsidies, leningen en dito gronddeals.

Wat wist wethouder Erwin Boom en wanneer?
Uit inmiddels gelekte vergadernotulen van Ontwikkelbedrijf Greenport blijkt dat in mei 2021 door wethouder Rudy Tegels van de gemeente Horst aan de Maas vragen werden gesteld over de gronddeals bij Californië BV uit 2019 en 2020. In die vergadering werd ook gemeld dat kort daarvoor door de aandeelhouders van Californië BV (waaronder Ontwikkelbedrijf Greenport) décharge werd verleend over 2020 aan de eind 2022 opgestapte directeur en Raad van Commissarissen van Californië BV. Aanleiding: evaluatie van de betreffende gronddeals.

De aandeelhouders van Ontwikkelbedrijf Greenport BV (Horst aan de Maas, Venlo, Venray en de provincie Limburg) verleenden in dezelfde vergadering weer décharge over 2020 aan de eind 2023 voortijdig ontslagen directeur (en voormalig gedeputeerde) Ruud van Heugten (CDA). De Raad van Commissarissen stapte kort daarna op.

De vragen uit 2021 lijken mosterd na de maaltijd, want uit interne e-mails blijkt dat meerdere wethouders in Horst aan de Maas al sinds augustus 2019 afwisten van de gronddeals met het eigen bedrijf van directeur Lodewijk Burghout. Dit i.v.m. het aanvragen van vergunningen door Lodewijk Burghout, die nog tot mei 2021 directeur van Californië BV bleef. Een van die wethouders én portefeuillehouder was Bob Vostermans (CDA), sinds 2020 burgemeester van de gemeente Beesel. In de verkoopovereenkomst van 24 december 2019 werd zelfs opgenomen dat er sprake was van een tegenstrijdig belang tussen de verkoper en haar directeur.

Notulen Algemene Vergadering van Aandeelhouders BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo d.d. 19 Mei 2021:


Wethouder Erwin Boom wist dus al sinds 19 mei 2021 over de gronddeals bij Californië en de mogelijk daaruit voortvloeiende integriteitsproblemen, of ‘ruis in de toekomst’ zoals wethouder Rudy Tegels dat eufemistisch noemde. Die ‘ruis in de toekomst’ is inmiddels omgeslagen in een tweetal afgeronde maar nog steeds geheime onderzoeken en zeker nog een tweetal lopende, waaronder door de gemeente Horst aan de Maas en het OM. En het einde is nog lang niet in zicht, zeker gezien alle niet-integere vertragingstactieken toegepast door de aandeelhouders.

Raadsinformatiebrief
Kort na de aandeelhoudersvergadering publiceerde het college van B&W Venlo een Raadsinformatiebrief. In RIB 106 van 27 juli 2021 (programma Welvarend Venlo) informeerde portefeuillehouder Erwin Boom (PvdA) de raad over de Aandeelhoudersvergaderingen van BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo d.d. 19 mei 2021 en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo d.d. 25 juni 2021:

De RIB werd weer, zoals gebruikelijk, mede ondertekend door secretaris Twan Beurskens (VVD). Buiten de volgende passage over Californië geen enkel woord over de besproken gronddeals en (schijn van) belangenverstrengeling:

Zo transparant als wethouder Erwin Boom zich in de aandeelhoudersvergadering voordeed was hij richting de raad dus zelf niet. Heeft Erwin Boom na die vergadering het college van B&W ingelicht? Zijn de gronddeals en (schijn van) belangenverstrengeling ambtelijk besproken? Is de raad door het college onder geheimhouding geïnformeerd? En is die geheimhouding inmiddels opgeheven door de raad? Geheimhouding is niet bedoeld om oneindig te blijven voortduren, ook niet in Venlo. De raad beslist, dient het college te controleren, te corrigeren, en desnoods in te grijpen. In de politiek geldt namelijk één wet boven alle andere: tijdig, correct en volledig informeren.

Recent werden raadsvragen van EENLokaal, D66 en GroenLinks beantwoord door het college van B&W. Beantwoording art. 44 RvO vragen inzake verkopen grond van Californië BV aan eigen directeur d.d. 9 februari 2024:

Bovenstaand antwoord is meer dan opmerkelijk, gezien e-mails tussen Ontwikkelbedrijf Greenport BV en de aandeelhouders, die kortgeleden door de gemeente Venlo zelf (per ongeluk) werden gepubliceerd, en vervolgens snel weer werden weggehaald. In die (incomplete) e-mail wisseling wordt door directeur-bestuurder Jan Claassen van Californië BV op 19 januari 2024 aan de clustermanager concern van de provincie Limburg, en cc de aandeelhouders van Californië BV én onderzoeker Frans Stibbe van Ivy Advocaten, het volgende gemeld:

Deze e-mail werd met het antwoord van de clustermanager concern van de provincie Limburg vervolgens op 24 januari 2024 (ambtelijk) doorgestuurd naar de aandeelhouders van Ontwikkelbedrijf Greenport BV, waaronder de gemeente Venlo. Naar dezelfde ambtenaar die twee weken later de antwoorden op de vragen van EENLokaal, D66 en GroenLinks opstelde. Deze ambtenaar reageerde op 25 januari 2024 naar alle betrokkenen en verzocht om nadere uitleg:

Directeur-bestuurder Jan Claassen vervolgde zijn betoog in een e-mail op 1 februari 2024, die door interim-directeur Rob Verhoeff van Ontwikkelbedrijf Greenport, met alle aandeelhouders werd gedeeld:

Deze (incomplete) e-mail wisseling speelde zich dus af ruim vóór beantwoording van de vragen aan EENLokaal, D66 en GroenLinks. Leest u het antwoord op vraag 13 nog eens goed. Dit is toch simpelweg cruciale informatie niet verstrekken. Want men kon wel een inschatting geven over het financieel voordeel, ook al was er de nodige discussie en werden nog andere zaken benoemd die de hoogte van het bedrag zouden kunnen beïnvloeden, ook negatief.

Vervolgvragen
De antwoorden van het college van 9 februari jl. leidden weer tot vervolgvragen die op 23 februari jl. werden ingediend. Opmerkelijk: nu met ondersteuning van de PvdA, wethouder Erwin Boom zijn eigen partij. Deze vervolgvragen zijn echter voornamelijk gericht op de houding en handelwijze van het college inzake het tweede afgeronde en nog steeds geheimgehouden onderzoek door Frans Stibbe van Ivy advocaten. Ook de Staten zitten niet stil: de stroom van vragen en ontwijkende antwoorden van GS houdt niet op.

Alle relevante documenten, waaronder de vergadernotulen van Ontwikkelbedrijf Greenport, berusten conform wetgeving o.a. bij het college van B&W in Venlo. Daar is niets geheim aan. Ook de mogelijke appjes van wethouder Erwin Boom, secretaris Twan Beurskens, directeur Ruud van Heugten, gedeputeerde Stephan Satijn en verdere (ambtelijke) betrokkenen. Maar de gemeente Venlo is simpelweg niet het meest integere en transparante bestuursorgaan. Wethouder Erwin Boom weet dit goed van toen hij, nog niet zolang geleden, fractievoorzitter was.

Wat houdt wethouder Erwin Boom en het college achter voor de raad, het publiek en de pers? Wat wist wethouder Erwin Boom en het college exact en wanneer, en wat is daarop ondernomen? Wat was en is ambtelijk bekend en is die kennis gedeeld of achtergehouden? Dit speelde allemaal ver voor, tijdens en kort na het opstappen van het voltallige college van GS Limburg, en tientallen meldingen bij het Meldpunt bestuurscultuur van de provincie Limburg. Het integriteitsbesef en de transparantie zou sindsdien met sprongen moeten zijn toegenomen en proactief moeten zijn uitgewerkt.

Niet dus.

Zelfs een allang uitgevoerd plan en het te volgen protocol wordt nog steeds geheimgehouden. Het onderzoek zelf met onderliggende documenten buiten beschouwing gelaten. RIB 36 d.d. 14 maart 2024:

Update
Een week na voorgaande inzagelegging onder geheimhouding volgde er nog een. RIB 52 d.d. 19 (dagtekening 21) maart 2024:

U heeft eerder - hier en hier - de nodige kritiek op het (disfunctionerende) Meldpunt bestuurscultuur 2022 van de provincie Limburg kunnen lezen. Dat Meldpunt werd ingesteld na het witwasdebacle van de Commissie Visser met ondersteuning van bureau Berenschot.

Na schriftelijke vragen van GroenLinks en Partij voor de Dieren liet GS weten zich niet in de kritiek te herkennen en zette er een streep onder. GS verwees zelfs terug naar het witwasdebacle van de Commissie Visser. Dat was te verwachten gezien de fossiele ambtelijke houding die onder Gouverneur Emile Roemer standhield en zich langzaam maar zeker steeds meer openlijk obstructief en manipulatief ontwikkeld.

Met ambtenaren die misstanden (mede) hebben veroorzaakt of deze in stand hebben gehouden door op de deksel van de doofpot te gaan zitten, en daarna ook nog eens bij de behandeling van meldingen over die misstanden betrokken zijn, los je die misstanden immers niet op en verander je ook niets aan de heersende bestuurscultuur. Een Meldpunt dat aantoonbaar de Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur wel van toepassing acht op een frauderend raadslid maar niet op een klokkenluider, is natuurlijk door en door rot en staat enkel voor rechtsongelijkheid en klassenjustitie.

Antwoorden GS op vragen GL/PvdD inzake Meldpunt bestuurscultuur d.d. 22 augustus 2023:

Het ‘deskundig dossier-onderzoek’ door de Commissie Visser, waar GS onder Vraag 7 naar verwijst, hebben de melders nooit uitleg over of inzage in gehad. Dat was juist onderdeel van de kritiek op het 1^ste Meldpunt. Zover de zorgvuldigheid van GS.

Als behandelaar van bovenstaande openbare brief staat de Programmamanager bestuurscultuur vermeld. Kritiek op zijn functioneren mag hij dus zelf (ambtelijk) pareren. P. Hordijk staat in meerdere openbare brieven en het Werkplan bestuurscultuur die naar PS zijn gestuurd vermeld. Alle zijn gerelateerd aan integriteit en (het meldpunt/programma) bestuurscultuur. Daar was hij ook voor ingehuurd. De provincie Limburg publiceerde ook e-mails van hem met een melder, met leesbare naam, functie en e-mailadres, op de eigen website. Dat was zelfs op eigen verzoek, gericht aan de griffie t.b.v. PS.

Vaste jurisprudentie is dat namen van extern ingehuurde rechtspersonen op facturen en in overeenkomsten door het bestuursorgaan leesbaar worden verstrekt. Ook als de familienamen dezelfde is als die van de bedrijven. Er is immers sprake van beroepshalve functioneren / beroepsmatig handelen: ‘De rechtbank geeft eiser ook geen gelijk in zijn standpunt dat er teveel privégegevens openbaar zijn gemaakt. De naam van eiser is namelijk wel weggelakt. Hier geldt echter dat eiser met zijn (familie)naam aan het handelsverkeer deelneemt en het woonadres ook zijn bedrijfsadres is. Het is vaste rechtspraak dat die gegevens dan niet vanwege de privacy geheim gehouden kunnen worden.’

Na een Woo-verzoek m.b.t. het Meldpunt bestuurscultuur 2022 zijn na bijna 11 weken een eerste honderdtal documenten verstrekt. In alle documenten is de naam van de Programmamanager bestuuurscultuur zwartgelakt. Ook de naam van de rechtspersoon waar hij mede-eigenaar van is. Het toont het gebrek aan basiskennis en jurisprudentie, dan wel de bewuste obstructie m.b.t. reguliere transparantie en de Wet open overheid sinds de behandeling van en besluiten op Woo-verzoeken door met name topambtenaren van de clusters Concern en Kabinet in mandaat ter hand zijn genomen. De facto gaat de provincie Limburg de laatste tijd er qua transparantie alleen op achteruit.

Duidelijk was al dat de meldingen bij het Meldpunt bestuurscultuur 2022 voornamelijk ambtelijk werden afgehandeld. Inmiddels is ook duidelijk dat grotendeels dezelfde topambtenaren daarbij betrokken waren. Topambtenaren die ook weer deel uitmaakten van meldingen en gedurende het traject bij het Meldpunt meerdere rollen vervulden, o.a. in gesprekken en in parallel lopende procedures waarin de provincie zelf partij was. Procedures die weer samenhingen met de meldingen (bewijslast).

Verder is gebleken dat tussen de advisering van de Programmamanager en de conclusies in de brieven die ondertekend door Gouverneur Emile Roemer naar de melders zijn gestuurd, tegenstrijdigheden voorkomen.

Vacature
Het directieteam (DT) van de provincie Limburg besloot op 17 januari 2022 een Programmamanager bestuurscultuur en integriteit in te huren met een budget van € 195.000,- (excl. BTW). Daarnaast blijkt er nog een enkelvoudige onderhandse aanbesteding te hebben plaatsgevonden à € 20.000,- i.v.m. een (al uitgevoerd) onderzoek naar integriteit en bestuurscultuur. Daarbij ging het om ‘Ophoging n.a.v. de tussenevaluatie.’ Verantwoordelijk is het cluster Concern met directeur C. van der Weijden als mandaathouder.

Verder werd er nog een werkbudget van € 95.000,- vastgesteld voor het Werkplan programma bestuurscultuur, ‘…primair bedoeld voor het kunnen inhuren van externe ondersteuning bij het afhandelen van ingediende meldingen, en eventueel ook in te zetten voor situaties waarin mediation noodzakelijk is of voor andere specifiek deskundigheid.’


Een naam die vroeg opduikt is die van directeur Tom Schulpen: ‘De directie heeft behoefte aan versterking op dit onderwerp in de vorm van een programmadirecteur bestuurscultuur/integriteit. Dit idee is ook reeds door Tom Schulpen afgestemd met de CdK en GS.’

Over deze afstemming met de CdK en GS is geen document verstrekt. Tom Schulpen is sinds 2019 directeur Bedrijfsvoering en Financiën bij de provincie Limburg. Daarvoor was hij vanaf 2004 t/m 2019 directeur bij de provincie Brabant met enkele nevenfuncties in het Limburgse.

Aanbesteding
De vacature werd meervoudig onderhands aanbesteed. Kandidaten werden op 3 februari 2022 uitgenodigd een offerte in te dienen. Uiterste inschrijving was 17 februari 2023. Twee partijen schreven in, waarvan een P. Hordijk: directeur en mede-eigenaar van Hordijk & Hordijk. Diezelfde dag werden de offertes doorgestuurd naar de Kabinetschef en de clustermanager Concern. Een dag later verstuurde de Kabinetschef al een beoordelingsdocument terwijl de gesprekken nog moesten plaatsvinden.

Overeenkomst
P. Hordijk werd in eerste instantie van 8 maart tot 7 september 2022 ingehuurd, met de optie om de termijn met twee maal 3 maanden te verlengen (tot 7 december 2022 en 7 maart 2023). Verwachte inzet per week: 30 uur / 0,75 fte. Leidend was de economisch meest voordelige inschrijving. Het maximum uurtarief werd door de provincie Limburg vastgesteld op € 153,- (excl. BTW). Onduidelijk is of dit ook het overeengekomen uurtarief is: die is in verdere documenten natuurlijk zwartgelakt.

In een meldformulier van 4 april 2202 werd vermeld dat hoewel de verwachting was dat de opdracht onder de Europese drempelwaarde van € 215.000,- zou blijven, deze daarover heen zou gaan: € 218.400 excl. BTW.

 
Scan groep
In de verstrekte documenten wordt bevestigd dat vanaf het openstellen van het nieuwe meldpunt in april t/m 31 mei 2022, door een kleine grotendeels topambtelijke ‘scan groep’ de meldingen in kaart zijn gebracht en worden geclassificeerd. Daarbij gaat het om de Kabinetschef, de clustermanager Algehele Juridische Zaken, en een zwartgelakte persoon, wellicht de Programmamanager. Korte tijd later is sprake van vier personen die deze taak uitvoeren.


Kosten

1^ste Verlenging
Op 4 augustus 2022 werd de inhuur voor de 1^ste keer verlengd. Per abuis was in de overeenkomst een foutieve einddatum opgenomen (8 maart tot 1 juli 2022). Die werd nu hersteld (15 september) met als einddatum 15 december 2022.


2^de Verlenging
Eind december volgt de 2^de verlenging. De dagen en uren worden gereduceerd. Dat is ook terug te vinden in de facturen die van februari t/m mei tweemaandelijks worden ingediend. Nieuwe einddatum is 10 maart 2023. Brief directeur C. Van de Weijden d.d. 21 december 2022:

Over december 2022 en januari 2023 zijn echter geen facturen verstrekt. Wil dat zeggen dat de Programmamanager toen niet heeft gewerkt? Zeer zeker niet. In december werden door hem nog aantoonbaar gesprekken gevoerd.

Wijziging DT
Per 1 februari 2023 werd Peter Díez als provinciesecretaris / algemeen directeur aangesteld. Peter Díez is afkomstig van de Algemene Bestuursdienst (ABD) en volgde Guido Derks en (a.i.) Tom Schulpen op. Directeur en mandaathouder C. van der Weijden vertrok per april 2023 en werd opgevolgd door C. Deben, een oudgediende binnen de provincie. In een persbericht van oktober jl. werd door de provincie meegedeeld dat Peter Díez zijn functie per 1 december 2023 ter beschikking stelt en er binnen het DT qua taken verschuivingen zullen plaatsvinden.

Een week voor afloop van de 2^de verlenging meldde de clustermanager Concern aan provinciesecretaris / algemeen directeur Peter Díez dat er op een verdere inhuur tot einde van het kalenderjaar werd aangestuurd. De huidige Programmamanager was al geïnformeerd en had ook al toegezegd. Hij gaf ook aan dat naast Limburg er tot en met ‘medio 2024’ ook nog een opdracht voor Brabant liep. Voor de verdere inhuur was wel een nieuwe aanbestedingsprocedure nodig. Peter Díez ging akkoord.

De aankondiging van de 2^de aanbesteding volgde op 29 maart 2023 en sloot na twee weken. De teammanager Concerncontrol meldde dat er drie offertes waren binnengekomen, met de huidige Programmamanager weer als Economisch meest voordelige. De 2^de overeenkomst werd begin mei 2023 getekend. De inhuur zou plaatsvinden van 8 mei tot 8 december 2023 (7 maanden i.p.v. 6 maanden), met weer de optie om twee maal 3 maanden te verlengen (tot 7 maart en 7 juni 2024). De verwachte inzet per week werd gereduceerd naar 25 uur / 0,65 fte. Het maximum uurtarief werd bij de aanbesteding door de provincie vastgesteld op € 140,- (excl. BTW). Het budget voor deze opdracht bedroeg € 182.000,- (excl. BTW). De Programmamanager mocht ook bijklussen.

Op 26 juni 2023 gaat het DT akkoord met de verdere inhuur van P. Hordijk t.w.v. € 182.000,- excl. BTW. Dit bedrag is opgesplitst in € 98.000,- (tot 8 december 2023) en € 42.000,- voor elke verlenging. De totale opdracht overtreft verre de eerder door het DT geschatte opdrachtwaarde van € 140.000,-.

Buiten de maanden december 2022 en januari 2023 verstrekte het college ook geen facturen over de maanden juni en juli 2023. Het Woo-verzoek is op 25 augustus ingediend. Facturen over augustus t/m oktober 2023 vallen daarom (formeel) buiten de reikwijdte van het verzoek. Het is echter bekend dat de Programmamanager bestuurscultuur nog in november 2023 werkzaamheden voor de provincie verrichtte.

Europees drempelbedrag
Het Europees drempelbedrag voor Leveringen en Diensten aan de decentrale overheid bedraagt in 2022 en 2023 € 215.000,- (excl. BTW). Verlengingen dienen daarbij te worden opgeteld, evenals opvolgende opdrachten. De 2^de aanbesteding heeft betrekking op exact dezelfde vacature met het uitvoeren van dezelfde werkzaamheden. Opdrachtnemer was dezelfde (rechts)persoon.

De provincie Limburg gaf zelf al bij de 1^ste aanbesteding op 4 april 2022 aan dat hoewel de verwachting was dat de opdracht onder de Europese drempelwaarde van € 215.000,- zou blijven, deze inclusief de optiejaren daarover heen zou gaan: € 218.400 excl. BTW. Men ging toen uit van 6 maanden met optie tot verlenging van twee maal 3 maanden. Bij de 2^de aanbesteding zou daarom cumulatief sprake zijn van een buitenproportionele overschrijding van het Europees drempelbedrag.

Aantoonbare kosten
Facturen € 192.640,- (excl. BTW) / € 233.094, - (incl. BTW) exclusief de maanden december 2022, januari, juni, juli, augustus, september en oktober 2023.

Viel u trouwens iets op? De 2^de verlenging van de 1^ste overeenkomst eindigde 10 maart 2023. De 2^de overeenkomst begon op 8 mei 2023. Volgens de verstrekte documenten was er in die tussenperiode geen overeenkomst. Wel werden facturen ingediend.

Ons-kent-ons
Zoals vermeld werkte directeur Bedrijfsvoering en Financiën Tom Schulpen eerder voor de provincie Brabant. Van 2004 t/m 2019 als directeur Middelen en directeur Europese programma’s. Daar was P. Hordijk jarenlang, van 2006 tot 2010 en van 2011 t/m 2014, zijn directe en ondergeschikte collega.

Uitwerking Kadernota en speerpunten ICT-beleid Provincie Brabant 2013-2015:


De komende tijd krijgt u niet alleen meer te lezen over hoe het Meldpunt bestuurscultuur 2022 heeft ge(dis)functioneerd, maar ook over ‘grensoverschrijdend netwerken’ tussen de provincies Limburg en Noord-Brabant en welke personen daarbij telkens opduiken. Spoiler: het is al bekend dat oud-algemeen directeur / provinciesecretaris Guido Derks, die onder Gouverneur Emile Roemer het veld moest ruimen, per 1 januari 2024 is benoemd tot algemeen directeur / provinciesecretaris van Noord-Brabant. Daar werkte hij eerder van 2004 t/m 2011.

U heeft vast weleens gehoord over de integriteitsindustrie. U heeft vast ook weleens gehoord over netwerkcorruptie. Misschien kan de Zuidelijke Rekenkamer eens onderzoek doen naar ‘grensoverschrijdend netwerken’ tussen beide provincies en daarbij de weerbaarheidsscan inzetten, maar dan op directie- en managementniveau. Het is meer dan aannemelijk dat die niet alleen goedkoper maar ook veel effectiever zal zijn.